Bir çok enfeksiyon sessiz ilerler, sadece vücut kimi zaman erken ikazlar gönderir: idrar yaparken yanma, renksiz ya da kokulu genital akıntı, kasıklarda lenf bezi şişmesi ve ciltte ufak ülserler bunların önderlik yapar. Klasik “sessiz taşıyıcılık” tuzağına düşmemek için bu hafifçe emareler ortaya çıkar çıkmaz kontrol yaptırmak ve partneri bilgilendirmek eleştiri önemdedir. Erken teşhis, hem kalıcı üreme sistemi hasarını hem de bulaş zincirini büyük seviyede durdurur.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak yalnızca prezervatifle mümkün mü?
Kaliteli bir prezervatif HIV, klamidya ve bel soğukluğu dâhil pek oldukca patojene kuvvetli bariyer oluşturur, fakat tek başına devamlı kafi olmaz. Oral sex için lateks bariyer, HPV ve hepatit B aşıları, tertipli tarama programı ve tek eşlilik stratejiyi tamamlar. “Korunmasız ama belirtisiz partner” fikri yanıltıcıdır; bu yüzden kombine koruma yaklaşımı gerçek güvenliği sağlar.
Cinsel yolla bulaşan hastalık testi için en doğru süre nedir?
Yeni partnerle temastan altı hafta sonrasında temel açık oturum (HIV, sifiliz, klamidya, gonore) yapılması, pencere periyodunun bitmesini sağlar ve hatası minimuma indirir. Fazlaca eşli kişiler yada prezervatif kullanımı düzensiz olanlar için üç ayda bir tarama, risk yönetiminin altın standardıdır. Hamilelik planı, bağışıklık baskılayıcı tedavi yada yüksek riskli partner var ise takip aralığı hekime danışılarak kısaltılmalıdır.
Alerji testi yaptırmadan ilkin antihistaminik kullanmayı niçin bırakmalıyım?
Prick kontrol ve yama testleri, deride alerjen kaynaklı kızarıklık ve kabarıklığı ölçer. Antihistaminik ilaçlar bu reaksiyonu baskıladığı için 5–7 gün ilkin bırakılmazsa “sahte negatif” netice alınabilir. Burun spreyleri, öksürük şurupları ve bazı uyku ilaçları da aynı etkiyi yaratır. Doğru tanı için ilaç listesini doktora öncesinden bildirmek testi güvenilir hâle getirir.
Alerji testi bebeklerde güvenli midir?
Cilt bütünlüğü hemen hemen duyarlı olan bebeklerde kan bazlı spesifik IgE testi, temas gerektiren yöntemlere güvenli alternatiftir. Birkaç damla kanla süt, yumurta, yer fıstığı şeklinde besin alerjileri yüksek doğrulukla saptanır. Erken tanı; eliminasyon rejimi, çapraz tepki eğitimi ve acil durum planı yardımıyla ciddi anafilaksi riskini düşürür ve bebeğin beslenme gelişimini güvence altına alır.
Hangi alerji testi hangi problemi aydınlatır?
Prick kontrol, polen, küf ve hayvan tüyü şeklinde solunum alerjenlerini dakikalar içinde gösterir. Yama testi, nikel ya da lateks şeklinde temas dermatitlerini 48 saat izledikten sonrasında belirler. Spesifik serum IgE analizi, fındık-kabuklu yemiş yada böcek zehri duyarlılığını tespit ederek cilt reaksiyonu vermeden kati netice sunar. Doğru kontrol seçimi, gereksiz rejimden, yanlış ilaçtan ve süre kaybından kurtarmış olur.
Check up paketi niçin kişiye hususi tasarlanmalıdır?
Standart hemogram ve biyokimya paneli hepimiz için başlangıçtır; sadece 40 yaşındaki sigara içen bireyde düşük doz akciğer BT’si, 30 yaşındaki diyabet öykülü bir hanımda göz dibi muayenesi erken teşhis fırsatıdır. Aile geçmişi, iş ortamı ve yaşam seçimi parametrelerine nazaran eklenen testler, check up’ı “rastgele ölçüm” değil, akıllı risk haritasına dönüştürür.
Check up randevusuna hazırlanırken nelere dikkat etmeliyim?
Sekiz saatlik açlık glukozu ve lipid profili değerlerinin tutarlı olması için gece 24.00’ten sonrasında su haricinde besin alınmamalıdır. Son 48 saatte alkol, aşırı kafein ve yüksek yoğunluklu antrenman biyokimyasal parametreleri çarpıtabilir; ölçümden iki gün ilkin bu alışkanlıklara ara vermek sonuçların doğruluğunu artırır. Tertipli ilaç kullanımı var ise doktora bildirilmeli, bazı tetkikler öncesi doz ayarı yapılmalıdır.
Check up raporunda “sarı alarmlar” neyi ifade eder ve ne yapmalıyım?
Referans sınırını hafifçe aşan kolesterol, prediabetik glukoz yada sınırda D vitamini, “hemen ilaç” değil, yaşam seçimi düzeltmesi sinyali verir. İşlenmiş gıdayı azaltmak, 150 dakika haftalık yürüyüş ve tertipli uyku dengesini oluşturmak; altı ay sonrasında yapılacak denetim testinde bir çok sarı alarmı yeşile çevirebilir. Check up raporunu dosyaya kaldırmak yerine fiil planına dönüştürmek uzun vadeli sağlığın anahtarıdır.
