Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedir?… Birfazlaca şahıs tarafınca dört gözle beklenen ve araştırılan konulardan birisi de cinsel yolla bulaşan hastalıklar. Hangi hastalıklar cinsel yolla bulaşır. Cinsel yolla hastalık iyi mi bulaşır? Bunlar için nelere dikkat etmek gerekir? (Kaynak: Memorial)
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar korunmasız cinsel ilişki esnasında kişiden kişiye vücut salgıları yolu ile bulaşan hastalıklar olarak tanımlanır. Genelde cinsel ilişki esnasında bulaş olmasına karşın, nadiren kan ve kan ürünleri nakli, ameliyatlar ve diş çekimi benzer biçimde öteki cerrahi girişimler esnasında yada hastalıklı anneden gebelik, doğum esnasında bebeğe bulaş ile de ortaya çıkabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların emare verme süresi ve ortaya çıkan emareler bulaş türü, bulaş süresi, mikroorganizmanın türü, maruz kalınan etkenin yoğunluğu ve kişinin bağışıklık durumu benzer biçimde pek fazlaca etkene bağlı olarak değişim gösterir. Bu etkenler ile ortaya çıkan enfeksiyonlar tedavi edilmediği takdirde kronikleşip sürekli tekrarlayıcı enfeksiyonlara niçin olabileceği benzer biçimde, bir kısmı da ciddi kronik sıhhat problemlerine yol açabilir (HIV ve HCV enfeksiyonlarında olduğu benzer biçimde). Çoklu partnerlerde ise sürekli tekrarlı enfeksiyon aktarımına da niçin olabilir.
Tedbir alınmadığı süre sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıkları şu şekilde sıralamak mümkün;
- Bel soğukluğu (Gonore)
- Frengi (Sfiliz)
- Üretrit (Klamidya, Mikoplazma/Üreaplazma)
- Siğil (Kondülom=HPV)
- Uçuk (Herpes enfeksiyonu=HSV)
- Hepatit (Hepatit B ve Hepatit C virüsleri)
- AIDS (HIV enfeksiyonu)
- Trikomonas
Cinsel yolla hastalıklar iyi mi bulaşır?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşında üç temel yol vardır:
- Korunmasız cinsel ilişki esnasında sperm, vajinal salgı, tükürük, kan benzer biçimde vücut salgılarının karışımı sonrası
- Ameliyat, diş çekimi, tırnak çekimi benzer biçimde cerrahi işlemler manikür/pedikür benzer biçimde kozmetik bakım işlemlerinde kan ve kan ürünleri transfüzyonu ve dikkatsiz sterilizasyon/temizlik
- Hastalıklı annenin hamileliğinde yada doğum esnasında anneden bebeğe geçiş
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların emareleri nedir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların emareleri değişik şekilde ortaya çıkar. Bakteri ile oluşan enfeksiyonlarda (bel soğukluğu, üretrit benzer biçimde) genel anlamda bulaştan 2-3 gün sonrasında başlamış olan akıntı, idrarda yanma, idrar yolunda kaşıntı benzer biçimde yakınmalar olur. Bu enfeksiyona ateş çoğu zaman eşlik etmez. Bağışıklığı düşük kişilerde mikroorganizmaların prostat yada testise erişmesi ve bu organları etkilemesi durumunda nadiren yüksek ateş, testislerde şişme ve ağrı olabilir. Kadınlarda ise vajende akıntı, yanma, kaşıntı benzer biçimde yakınmalar görülebilir. Ayrıca tane dışı kanamalar olabilir. Uçuk (Herpes) lezyonları kendini genital bölgede içi su dolu ağrılı minik kabartılar şeklinde gösterir. Bu lezyonlar genel anlamda bir sinir hattı süresince muntazam olarak yayılır.
Siğiller vücuttan kabarık, ağrısız, kahverengi lezyonlardır. Ufak milimetrik boyutlardan fazlaca büyük karnabahar benzeri dev boyutlara kadar değişim izah edebilir. Genital bölge ağırlıklı olmak suretiyle adam yada hanım salgılarının vücut üstüne damladığı her bölgede olabilir. Frengi (Sfiliz) değişik evrelerde kendini gösteren bir hastalıktır. Erken dönemde penis üstünde yara ile ortaya çıkar. Ağrılı, kanamalı bir lezyon oluşturur.
Viral hastalıklar ise daha kronik seyirlidir. Genel durum bozukluğu ile sistemik emareler verir. Bu hastalığa meydana getirilen kan testleri ile tanı konulur. Genel olarak kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, ishal, bulantı/kusma benzer biçimde emareler de izlenebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları nedir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın önceliği korunmalı cinsel ilişkidir. Birden fazla partneri olan kişilerin cinsel ilişkide ne olursa olsun prezervatif kullanımı gerekir. Ayrıca tertipli denetim de önemlidir. Erkeklerde ürolojik muayene ile HPV seçimi lezyonların varlığı ve kan testleri ile hepatit ve HIV kontrolü yapılabilir. Kadınlarda da aynı şekilde tertipli jinekolojik muayene ile vajinal smear ve kan testleri ile değerlendirme yapılmalıdır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavileri nedir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar günümüzde tanı konulduktan sonrasında etkin ilaçlarla kolayca tedavi edilebiliyor. Hastadan alınan öyküde eğer bir genital akıntı var ise bu genital akıntının rengi dahi tanı koymada kafi olabiliyor. Yeşil sarı renkli akıntı gonore (bel soğukluğu), beyaz-sedef renkli akıntı klamidya/ mikoplazma enfeksiyonları için tipiktir. Erkeklerde idrar yolu, hanımlarda vajenden alınan bir kültür sonrası antibiyotik tedavisi ise hızlıca ve etkin tedavi mümkündür. Ancak, mühim nokta partnerlerin beraber ve eş zamanlı tedavisidir. Viral hastalıklarda da tanı konulduktan sonrasında antiviral ilaçlar ile denetim altına alınabilir. Günümüzde HIV (AIDS) enfeksiyonlarında bile etkin tedavi mümkündür.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar kan ve tükürük ile de bulaşır mı?
Evet hasta kişilerin tüm vücut salgıları bulaşta etkilidir ve tükürükte bu yollardan birisidir.
Cinsel yolla hanımefendilere hangi hastalıklar bulaşır?
Cinsel yolla hanımlarda çoğunlukla mantar (kandidiyazis), trikomanas, vajinit, herpes (uçuk), kondilom (HPV), HIV, hepatit benzer biçimde enfeksiyonları görülür.
Cinsel yolla erkeklere hangi hastalıklar bulaşır?
Erkekler de cinsel yolla bulaş sonucu üretirler, herpes, HPV başta olmak suretiyle, HIV, sfiliz, hepatit benzer biçimde enfeksiyonlar çoğunlukla izlenir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda hanımefendiler mı daha çok risk altındadır, erkekler mi?
Erkekler genel anlamda enfeksiyonu taşıyıcıdır. Kadınlar ise enfeksiyona maruz kalan kesimdir. Genelde erkeklerde daha çok klinik bulgu vermesine karşın, hanımefendiler cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar açısından daha çok risk altındadır ve klinik emare vermezler. Bu nedenle tedavideki gecikmeye bağlı hanım hastalarda mühim sıhhat problemlerine niçin olabilir. Yine de erken tanı ve tedavi her iki cinsiyet içinde önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar dirimsel riske niçin olur mu?
Tedavi edilmemiş her hastalık benzer biçimde cinsel yolla bulaşan hastalıklar da mühim sıhhat problemlerine yol açabilir. Üretritler bilhassa gonoreye bağlı enfeksiyonlar erkeklerde sperm kanallarında enfeksiyonlar ve tıkanmaya yol açarak tıkayıcı tipte azoospermiye niçin olabilir.
Hepatit enfeksiyonları karaciğer yetmezliği ile sonuçlanan ciddi sıhhat problemlerine yol açabilir. HIV enfeksiyonu tedavi edilmediği takdirde bağışıklık sistemini baskılayarak pek fazlaca ek soruna niçin olur.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar penis ve rahim kanserine niçin olabilir mi?
HPV enfeksiyonları ülkemizdeki formları genel anlamda erkeklerde bir tek peniste lezyon oluştururken, yurt dışı formları penis kanserlerinin en mühim sebepleri arasındadır. Yine HPV enfeksiyonları hanımlarda rahim ağzı kanserlerinin en mühim sebeplerinden biridir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için hangi bölüm doktoruna görünmek gerekir?
Erkekler için Üroloji, hanımefendiler için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafınca değerlendirme yapılmalıdır. Mühim olan partnerlerin her ikisinin de değerlendirilmesi ve eş zamanlı olarak tedavi edilmesidir. Tek taraflı tedavilerde uygulama başarısız ve etkisizidir. Bu sebeple tedavi edilmeyen partnerde enfeksiyon ajanı halen daha kronik olarak mevcut olacağı için devamlı enfeksiyon alışverişi devam edecektir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirlenmesi için hangi kontrol ve işlemler yapılır?
Yakınması olan hastalarda erkeklerde idrar yolundan alınan sürüntü kültürü, hanımlarda ise vajenden alınan sürüntü kültürü ile mikroorganizma saptanması yapılır. Gerekli durumlarda erkeklerde rektal muayene ile prostat masajı yapılarak prostat sıvının mikroskobik incelemesi de yapılabilir. Viral enfeksiyonların tanısı ve enfeksiyonun genel tesiri değerlendirmek için ise kan testleri gereklidir. Viral enfeksiyonlar için virüs kanda oluşturduğu antijen ve antikorlar değerlendirilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ne süre belli olur?
Süre enfeksiyonun türüne ve kişinin bağışıklık durumuna göre farklılık gösterir. Bakteriyel enfeksiyonlar (bel soğukluğu, üretrit), bazı viral enfeksiyonlar (herpes) genel anlamda 2-3 gün içinde klinik bulgu vermektedir. Buna karşılık viral enfeksiyonların emaresi (hepatit, HIV) daha uzun süre içinde ortaya çıkabilir ve bir tek kan testleri ile de saptanabilir. Bu nedenle şüpheli durumdan sonrasında 3-6 ay ara ile kan testlerini tekrarlatmak faydalıdır.
Kaynak: Memorial
