Tarih kaynaklarında 2. Bayezid döneminde İstanbul Boğazı’nda denizin üstünde inşa edilen sadece depremlerin de etkisiyle günümüze kadar ayakta kalmayı başaramayan Sultaniye Köşkü, mimarlar tarafınca yeniden modellendi.

Deniz üstüne inşa edildi

İstanbul’da Kız Kulesi’nden sonrasında deniz üstüne inşa edilen ikinci yapı olan Sultaniye Köşkü’nün Osmanlı Padişahlarından 2. Bayezid zamanında yaptırıldığı sanılıyor.

Beykoz Paşabahçe Koyu’ndaki yapıya, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde ve İsveçli ressam Cornelius Loos’un çizimlerinde de rastlanıyor.

Ayakta olduğu dönemde çinileri ve Acem işi işlemeleriyle öne çıkan Sultaniye Köşkü’nün 1700’lü yıllarda kentte yaşanmış olan depremler sebebiyle tamamen yıkıldığı sanılıyor.

Aradan geçen 300 yılda bir tek deniz içindeki temel kalıntıları bulunan, son günlerde de mimarlar tarafınca modellenen yapı, yeniden yaşam bulacağı günleri bekliyor.

Deniz üstünde inşa edilen Sultaniye Köşkü yeniden modellendi – Video

“Kanuni Sultan Süleyman buraya av ve dinlenme için gelirdi”

Tarihi yapıyla ilgili modelleme çalışmalarını yürüten Mimar Bayram Çevik, yapmış olduğu açıklamada, Sultaniye Köşkü’nün 10. Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafınca da bizzat kullanıldığına dair kayıtlar bulunduğunu söylemiş oldu.

Kanuni Sultan Süleyman’ın buraya av ve dinlenme için geldiği benzer biçimde, bazı divan toplantılarını da burada yaptığını özetleyen Çevik, “1650’li yıllarda var bulunduğunu Fransız Arkeolog Antoine Galland’ın notlarından biliyoruz. Evliya Çelebi de aynı dönemlerde Seyahatnamesi’nde Sultaniye Köşkü’nü bezemeleri, süslemeleri ve kullanılan çinileriyle ne kadar başyapıt bir yapıt bulunduğunu ortaya koymuş, hatta İrem Köşkü olarak atıfta bulunmuştur.” dedi.

Ressam Cornelius tarafınca resmedildi

Devrin İsveç Kralı’nın Osmanlı mimarisini tanımak amacıyla 1710’da ressam Cornelius Loos’u İstanbul’a gönderdiğini belirten Çevik, Loos’un Ayasofya ve Süleymaniye camilerinin peşinden Sultaniye Köşkü’nü resmettiğini, onun çizimlerinin mimari kaynak olarak en sağlam veri bulunduğunu bildirdi.

1910 senesinde da Mimar Sedad Hakkı Eldem’in “Türk Bahçeleri” kitabında bu köşkten bahsettiğini ve plan çalışmalarını yaptığını kaydeden Çevik, “Günümüzde de biz mimari olarak elde ettiğimiz verilerin ışığında burayı modelledik. Hatta günümüzde daha ilkin dalgıçlarla denetim edildiğini, orada kalıntıların bulunduğunu biliyoruz. Beykoz Belediye Başkanı Murat Aydın’ın da bilimsel toplantı çalışmalarında yeniden gündeme getirmesiyle uzun süre çalıştığımız eseri modelleyerek kamuoyu bilgisi oluşması için bir emek verme yaptık.” diye konuştu.

“Buranın hikayeleriyle büyüdük”

Bayram Çevik, mimari çizimi yaparken Loos’un çizimleri ve Eldem’in çalışmalarını baz aldıklarını kaydederek, şu şekilde devam etti:

“Hatta Sedad Hakkı Eldem ‘Türkevi Plan Tipleri’ kitabında Türk bahçelerini anlatırken buradaki mendireklerin kısmen var bulunduğunu da ifade etmiştir. Esinlendiğimiz kaynaklardan biri de o dönem yapısı olan Siyavuş Paşa Köşkü’dür. Benzer özellikler gösterir fakat Sultaniye Köşkü’nde ondan daha çok bezeme ve süsleme bulunduğunu kaynaklarla biliyoruz. Yaptığımız çalışmada cephede türlü altıgen çiniler kullanılmış ve mermer kaideler ile sütunlar kullanılmıştır. Ahşap detaylara da fazlaca yer verilmiştir. Beykozlu bir mimar olarak biz buranın hikayeleriyle büyüdük. Büyüklerimizden burada mendireğin olduğuna ilişkin kulaktan dolma hikayeler anlatılıyordu. Bizim edindiğimiz kaynaklarda Sultaniye Köşkü, denizin ortasındaki yapı haricinde, Sultaniye Parkı’nın içinde birkaç tane daha yapının var bulunduğunu biliyoruz. Bu yapılar Padişah buraya vardığında saray eşrafının da gelip burada konaklaması için kullandığı yapılar. Bu yapıların var bulunduğunu biliyoruz fakat köşk kadar mimari detaya vakıf değiliz. Onunla ilgili araştırmamız devam ediyor.”

“Yeniden inşa edilmesiyle ilgili emekler var”

Eski Beykoz Belediye Başkanı Muharrem Ergül’ün bir makalesinde bu mevzuyu gündeme getirdiğini aktaran Bayram Çevik, Beykoz’un şu andaki Belediye Başkanı Murat Aydın’ın da bu yapının yeniden inşasıyla ilgili emek harcaması olduğundan bahsetti.

AA’nın haberine gore, Sultaniye Köşkü’nün İstanbul Boğazı’nda deniz içindeki tek Osmanlı mimarisi olduğuna değinen Mimar Bayram Çevik, sözlerini şu şekilde tamamladı:

“Bu eserin günümüzde yeniden kazandırılması dirimsel bir ehemmiyet taşımaktadır”

“Yüzyıllardır mevcud Boğaz’da biz bir tek Kız Kulesi’ni biliyoruz. Kız Kulesi’nden sonrasında deniz içinde inşa edilen tek Osmanlı yapısı diyebileceğimiz bir yapı. Yani zamanı bu şekilde bir de envanter oluşturmuş olacağım. Sultaniye Köşkü Osmanlı mimarisinde ayrı bir yer meblağ. Sebebi de İstanbul Boğazı’nda Bizans yapısından sonrasında, deniz ortasına meydana getirilen tek yapıdır. O yüzden Osmanlı mirasını günümüze nakşetmek için bu eserin günümüzde yeniden kazandırılması dirimsel bir ehemmiyet taşımaktadır.”