Fazla mesai yapanlar dikkat! Anayasa Mahkemesi, bir bankanın, işe alırken çalışana imzalattığı “gerektiğinde fazla mesai yaptırırım, parası da aslolan ücretin içindedir, ek olarak para ödemem” şeklindeki sözleşmeyi geçersiz saydı. Çalışana fazla mesai paralarının ödenmesine karar verdi.
Onur Ö., 2008 senesinde bir bankada gişe görevlisi olarak çalışmaya başladı. Banka tarafınca imzalatılan sözleşmede fazla mesaiye ilişkin şu madde yer alıyordu:
“Çalışan, İşverence lüzumlu görüldüğü takdirde yasal sınırlar içinde fazla emek verme yapmayı kabul ve taahhüt eder. Bu fazla çalışmalara ilişkin ücret Çalışanın aslolan tutarının içerisindedir.”
Onur Ö. 7 senenin sonunda 2015’te işten kovuldu. İşyerinde itimat ve huzuru bozacak, maddi zarara yol açacak fiillerde bulunmuş olduğu gerekçe yayınlandı. İşveren 18.977,13 TL kıdem tazminatını, 4.020,56 TL suç duyurusu tazminatı ile 1.035,77 TL tutara dönüşen senelik izin alacağını başvurucuya 1/6/2015 tarihinde ödedi.
Sözcü’nün haberine bakılırsa; Onur Ö. İş Mahkemesi’nde dava açtı. Kıdem, suç duyurusu ve senelik izin alacaklarının tamamlanmamış yattığını, fazla mesaisinin asla ödenmediğini belirtti. İşveren yanıt dilekçesinde tamamlanmamış ödeme iddiasını inkar etti. Fazla çalışmasının da bulunmadığını beyan etti.
Mahkemede dinlenen iki eski çalışan akşamları 20.00-20.30’a kadar fazla mesai yaptığını beyan etti. Mahkemenin atadığı bilirkişi tarafınca hazırlanan raporda çalışana 619,98 TL kıdem tazminatının, 319,06 TL suç duyurusu tazminatının ve 50,01 TL senelik izin tutarının tamamlanmamış ödendiği tespit edildi.
Raporda ek olarak çalışanın haftada beş saat olmak suretiyle yılda 260 saat fazla mesai yapmış olduğu saptaması yapılmış oldu. Aynı bilirkişi ek raporunda, çalışana ödenmesi ihtiyaç duyulan fazla emek verme tutarı -yüzde otuz hakkaniyet indirimi yapıldıktan sonra- 5.867,93 TL olarak hesaplandı.
Mahkeme davayı kabul etti. Kararın gerekçesinde, fazla emek verme yaptırmak için işveren tarafınca işçiden her yıl başlangıcında onay alınması gerektiği ifade edildi. Başvurucunun sözleşmeyle rıza gösterdiği fazla çalışmanın bir tek ilk yıl geçerli olduğuna işaret eden İş Mahkemesi, işverenin devam eden yıllarda başvurucudan onay aldığını ispatlayamadığı sonucuna ulaştı.
İşveren karara karşı istinaf yoluna gitti. Adana Bölge Adliyesi istinaf istemini kabul etti. Mahkemenin hükmettiği kıdem ve suç duyurusu tazminatlarını azalttı. Fazla mesai yönünde ise davayı kati olarak reddetti.
Gerekçesinde tartışmalı olan hususun fazla emek verme onayının her yıl çalışandan alınmasının gerekip gerekmediği bulunduğunu kaydetti. Onur Ö., bu kararın peşinden dosyayı Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı ve bireysel başvuruda bulunmuş oldu. Yüksek Mahkeme yapmış olduğu incelemede şu tespit ve değerlendirmelerde bulunmuş oldu:
– İşçinin fazladan çalıştırılmasının kanuna uygun olmadığı hâllerde evvelde verilmiş rızanın varlığından hareketle fazla emek verme ücretinden feragat edilmiş olduğu çıkarımı yapılamaz.
– Başvurucunun ücret talep etmeksizin fazla çalışmaya rıza gösterdiği kabul edilse bile bu rızanın emredici hükümlere aykırı olarak meydana gelen fazla emek vermeyi da kapsadığı söylenemez.
– Bölge Adliye Mahkemesi sonucundaki yaklaşım başvurucunun fazla çalıştırıldığı dönemde yürürlükte olan mevzuata bakılırsa onay şartının bulunduğunu gözardı etmektedir.
– 25/8/2017 tarihinde yürürlüğe giren mevzuat fazla emek verme için iş sözleşmesi imzalanırken verilen onayı kafi görmekte ise de geçmişte her senenin başlangıcında onay alınmadan meydana gelen fazla emekleri hukuki hâle getirmemektedir.
– Bölge Adliye Mahkemesi’nin ağır hata teşkil eden bu değerlendirmesi başvurucunun ölçüsüz bir külfete maruz bırakılmasına ve işveren ile işçinin menfaatleri içinde ciddi bir dengesizliğin oluşmasına yol açmış, bundan dolayı devletin Anayasa’nın 35. maddesinin öngördüğü pozitif yükümlülüklerin ihlal edilmesi sonucunu doğurmuştur.
Açıklanan gerekçelerle;
Iyelik hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna,
Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan iyelik hakkının ihlal edildiğine,
Kararın bir örneğinin iyelik hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrardan yargılama yapılmak suretiyle Mersin 2. İş Mahkemesine gönderilmesine, Oybirliğiyle karar verildi.”
Yılık enflasyon yüzde 61,14’e kadar terfi etti!
Tarım Bakanı Kirişci, sektörün iyi mi kurgulanacağını deklare etti
Sağlık Bakanlığı işçi alımı kura neticeleri ne vakit?
