30 Ağustos Zafer Bayramınız kutlu olsun

BURSA (İGFA) – Zafer Bayramı, 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da Atatürk’ün başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’u anmak için Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde her yıl 30 Ağustos günü kutlanan resmî ve ulusal bir bayram.

Atatürk’ün başkomutanlığında yapıldığı için Başkomutanlık Meydan Muharebesi adıyla da malum Büyük Taarruz’un başarıyla neticelenmesinden sonra Yunan orduları İzmir’e kadar takip edilmiş; 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden kurtulmuştur. İşgal birliklerinin ülke sınırlarını terk etmesi ondan sonra gerçekleşse de, 30 Ağustos simgesel olarak ülke topraklarının geri alındığı günü temsil eder. İlk kez 1924 senesinde Afyon’da Başkumandan Zaferi adıyla kutlanan 30 Ağustos günü, Türkiye’de 1926’dan beri Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır.

Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı esnasında Türk ordusunun işgalci güçlere son ve kati darbeyi vurmasını sağlamak ve Anadolu’dan atmak için düşünülüp planlanan gizli saklı bir harekât idi. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 20 Temmuz 1922’deki oturumunda kendisine dördüncü kez olmak suretiyle Başkomutanlık yetkisi verilen Atatürk, saldırı kararını Haziran ayında almış ve hazırlıkları gizli saklı olarak yürütmüştü. Büyük Taarruz Ağustos’un 26’sını 27’sine bağlayan gece Afyon’da başlamış, Aslıhan civarında kuşatılan düşman birliklerinin Mustafa Kemal Paşa’nın bizzat yönetim etmiş olduğu Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde imha edilmesi ile Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştı.

30 Ağustos günü, ilk kez 1924’te Dumlupınar’da Çal Köyü civarlarında Cumhurbaşkanı Atatürk’ün katılmış olduğu bir törenle Başkumandan Zaferi adıyla kutlanmıştır. Zaferi kutlamak için iki yıl beklemenin en mühim sebebi 1923 yılının yeni Türkiye açısından hem ulusal hem de internasyonal alanda yoğunluğun had safhada olmasıydı.

Çal köyünde gerçekleşen ilk törende Atatürk, millî ruhun canlı tutulmasının önemini vurgulamış ve Meçhul Asker Abidesi’nin temelini eşi (*30*) Hanım ile birlikte atmıştır.

Başkumandan Zaferi 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır. 1 Nisan 1926’da kabul edilen Zafer Bayramı Kanunu’nda 30 Ağustos Başkumandan Muharebesi gününün Cumhuriyet ordu ve donanmasının Zafer Bayramı olduğu, her yıl dönümünde bu bayram gününün kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafınca kutlanacağı belirtilir. Aynı yıl, devrin Savunma Bakanı Recep Peker’in yayınladığı bir genelge ile bayram törenlerinde neler yapılacağı detaylı bir halde belirtilmiştir. Ancak 1930’ların ortalarına kadar ilk merasim şeklinde üst düzeyde gerçekleşen Büyük Zafer kutlaması yada anma töreni yapılmamıştır. Hava Kuvvetlerinin ülke savunmasında mühim bir yeri olması sebebiyle, Tayyare Cemiyeti de 30 Ağustos tarihini “Tayyare Bayramı” olarak adlandırmıştır.

Zafer Bayramı için bilhassa 1960’lardan itibaren daha kapsamlı ve katılımlı bir halde kutlamalar yapılmaya başlanmıştır. 30 Ağustos, Türkiye’de askerî okulların mezuniyet törenlerini yaptıkları gün olmuştur; ek olarak tüm subay ve astsubay aşama değişimleri bu tarihte geçerli olmaktadır. Zafer Bayramı uzun seneler Genelkurmay Başkanı’nın tebrikleri kabul etmiş olduğu bir bayram olarak kutlanmış; bu durum Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Başkomutan sıfatıyla kutlamalara ev sahipliği yapmış olduğu 2011 yılından itibaren değişmiştir.

30 Ağustos günü, Türkiye’de resmî tatildir. Zafer Bayramı’nda başkent Ankara’da ve Ankara haricinde meydana gelen kutlama ve törenler, “Ulusal ve Resmi Bayramlar ile Mahalli Kurtuluş Günleri, Atatürk Günleri ve Tarihi Günlerde Yapılacak Tören ve Kutlamalar Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir. 2012 senesinde yenilenen bu yönetmeliğe nazaran:

Zafer Bayramı törenleri, Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğünce, Genelkurmay Başkanlığıyla koordine edilerek yürütülür.

Törenler 30 Ağustos günü saat 07.00’de adım atar ve saat 24.00’te son bulur. Saat 12.00’de başkentte yirmi bir pâre top atışı yapılır.

Cumhurbaşkanı Anıtkabir’i ziyaret ederek çelenk koyar; cumhurbaşkanlığında tebrikleri kabul edilir, törene katılanların ve halkın bayramı kutlanır. Zafer Bayramı resepsiyonu Cumhurbaşkanı tarafınca verilir.

Başkent haricinde Atatürk anıt yada büstüne mülki yönetim amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı tarafınca çelenk konulur. Mülki yönetim amiri makamında garnizon komutanı ve belediye başkanı ile beraber tebrikleri kabul eder. Törene katılanların ve halkın bayramı kutlanır, İstiklal Marşı ile beraber bayrak göndere çekilir. Merasim geçişi mülki yönetim amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı tarafınca onur tribününden selamlanır. Zafer Bayramı resepsiyonu vali tarafınca verilir.