Hakikat ismi Giyaseddin Ebu’l Feth Bin İbrahim El Hayyam’ dır.18 Mayis 1048’de İranin Nişabur kentindedoğan Ömer Hayyam bir çadırcının oğluydu. Çadırcı anlamına gelen soyadını babasının mesleğinden almistir.Fakat o soyisminin çok ötesinde işlere imza atmıştır.İlgilendiği ilimler:matematik ,fizik,astronomi,şiir,tıp,müzik.
Tıp, fizik, astronomi, cebir, geometri ve yüksek matematik alanlarında ehemmiyetli çalışmaları olan Ömer Hayyam için zamanın tam bilgilerini bildiği söylenirdi. O herkesten değişik olarak yaptığı çalışmaların cogunu kaleme almadi, oysa O adını çokça dinlediğimiz teoremlerin adsız kahramanıdır.
Elde bulunan nadide kayıtlara sabredilerek Ömer Hayyam’ın çalışmaları şöyle sıralanabilir:
Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla Alakalı Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Miktarı, Akıllar Bahçesi yer alır.
On kısımdan oluşan bu kitabın dört kısmında kübik eşitlikleri araştırmış ve bu eşitlikleri sınıflandırmıştır. Matematik tarihinde ilk defa bu sınıflandırmayı yapan şahıstır. O cebiri, rakamsal ve geometrik belirsizlerin tanımlanmasını kasteden bilim olarak tanımlardı.Matematik bilgisi ve kabiliyeti zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam eşitliklerle alakalı galibiyetli çalışmalar yapmıştir. Nitekim, Hayyam 13 değişik 3. dereceden eşitlik belirlemiştir. Eşitlikleri çoğunlukla geometrik metod kullanarak çözmüştür ve bu çözümler zekice seçilmiş konikler üzerine sabrettirilmiştir.
dereceden her eşitlik tipi için köklerin bir geometrik çizimi bulunduğunu belirtir ve bu köklerin varlık şartlarını tartışır.Bunun yanısıra Hayyam, binom açılımını da bulmuştur.Binom teoerimini ve bu açılımdaki katsayıları bulan ilk şahıs olduğu düşünülmektedir. (Pascal üçgeni diye bildiğimiz şey hakikatinde bir Hayyam üçgenidir )
21 Mart 1079 senesinde bitirdiği, ulus arasında Ömer Hayyam Takvimi bugün ise Celali Takvimi olarak öğrenilen takvim için büyük gayret sarf etmiştir.
Yapıtları arasında İbn-i Sina’nın Temcid (Gururlanma) isimli yapıtının yorum ve çevirisi de yer alır.
Öğrenimi bitiren Ömer Hayyam kendisine bugünlere kadar uzanacak bir ün kazandıran Cebir Risaliyesi’ni ve Rubaiyat’ı Semerkant’ta kaleme almıştır. Dönemin üç ünlü adı Nizamülmülk, Hasan Sabbah ve Ömer Hayyam bu kentte toplanmıştır. Dönemin hakanı Melikşah, ismi devlet kumpası anlamına gelen ve bu isme yakışır yaşayan veziri Nizamülmülk’e çok güvenirdi.
Orada buluştuklarında O’na devlet hülyasından bahseder ve bu büyük hayalinin reelleşmesi için Hayyam’dan destek ister. Fakat Hayyam devlet işlerine karışmak istemez ve önerisini geri çevirir. Saray entrikalarından yaşamının sonuna kadar uzak kalmayı yeğler.
İlmini genişletmek için zamanın ilim merkezleri olan Semerkand, Buğuya, İsfahan’a yolculuklar yapmıştır. 4 Aralık 1131’de doğduğu yer olan Nişabur’da fani dünyaya veda eder.
.
