“ANADOLU BATI TARAFINA GERÇEK HER YIL 2,5 CM KAYIYOR”
Konuşmasında dikkat çeken ihtarlarda bulunan Naci Görür, şunları söylemiş oldu:
* Zelzelesi Marmara Denizi’nin altındaki şimal Anadolu fayının şimal kolu üstünde bekliyoruz. Gölcük’ten Tekirdağ’a kadar fay çizgisi. O kesite kolaylık olsun diye Marmara fayı diyoruz. Tüm dikkatler burada. Bu türlü olduğu zaman zannediliyor ki, sarsıntı yalnızca burada olabilir, hasar burada olur. Diğeri yerlerden dikkatimizi çekiyoruz. Meydana getirilen son araştırmalarda bu fay süresince biriken gerilim. Gerilim diyince birim alana düşen kilogram cinsinden kuvvet anlaşılmalı.
* Fay düzlemi üstünde gerilim birikiyor. Anadolu batıya hakikat her yıl 2,5 santimetre kayarken, kaydığı yerlerde mesele yok. O fayın kuzeyindeki ve güneyindeki bloklar. Kimi yerde bu hareket sürtünme sebebiyle takılıyor. O takıldığı yerde sürtünme kayma kuvvetinden daha çok oluyor. O nokta itibariyle kayma takılıyor. Anadolu bloğunun hareketi devam ediyor. Takıldığı yerde deformasyon oluyor. Ta ki kayma kuvveti, sürtünme kuvvetini aştığı an orası çat diye kırılıyor ve açığa enerji çıkıyor ve orada zelzele oluyor.
“BU FAY KIRILIRSA EN AZ 7.2 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI OLUR”
* Bu gerilim şu anda Şimal Anadolu Fayı’nın bir Adalar fayı segmanı ile Kumburgaz fayı üstünde kilitli. O nedenle Marmara zelzele olursa ya Adalar fayı üstünde olur. Bu aşağı üst 43 kilometredir. Tamamı kırılırsa azamî 7 büyüklüğünde sarsıntı üretir. Ya da Kumburgaz fayı, Yeşilköy, Silivri açıklarında uzanır. Bu 65 kilometredir. Bu kırılırsa da asgarî 7.2 büyüklüğünde zelzele üretir.
* Tekirdağ kısmı tartışmalı, oraya girmeyeceğim. Münasebetiyle dikkatlerimiz orada. Marmara fayı kırıldı, kırılacak. Kırılırsa asgarî 7.2 büyüklüğünde zelzele üretecek. Oysa meydana getirilen emek harcamalar gösteriyor ki, bu fayın güneyinde gerilim birikimi kuzeyinden oldukça daha çok. Marmara’nın cenup kısmında.
“DEPREM GÜNEYDE OLMASA BİLE VERECEĞİ HASAR KUZEY KADAR OLABİLİR”
* Tüm Marmara bölgesi kırmızı fay ağıyla örülmüş. Bu faylar canlı faylar. Canlı fay demek, bu fayların sağında solunda bloklar belli seviyede hareket ediyor. Hareket demek bu faylara tektonik yük/stres bindiriyor. Bu fayların rastgele birinde takılan bölgeler deformasyona uğramış oluyor, ta ki sarsıntı üretinceye kadar. Şimal Anadolu’nun şimal fayı Marmara fayı diyoruz. Bu fay güneyden daha etkin. Cenup kolu da aşağı üst Gölcük’ün 50-60 kilometre ötesinde. Oradan ikiye ayrılıyor.
* Şimal kolu Marmara’nın altından Yunanistan’a devam ediyor. Cenup kolu İzmit, Gemlik, Erdek civarından Biga yarımadasında kollara ayrılarak bir cenup kol meydana getiriyor. Bu faylar süresince muhakkak hareketten dolayı tektonik yük, gerilim biriktiği için bunların hepsi yüklenmiş vaziyette. Biz zelzelesi büyük olasılıkla Adalar fayı ile Kumburgaz fayı üstünde bekliyoruz. Aşağı üst 43 kilometre bir fay bu.
* Tekirdağ fayında münakaşa var; kırıldı mı, kırılmadı mı diye. Twitter’da anlatmak istediğim kimi araştırmacıların yapmış olduğu çalışmaya nazaran bu fayın güneyindeki blokta gerilim yoğunluğu kuzeye nazaran 10 suretiyle fazla olacak, buranın jeolojik yapısı gereği. Kuzeyden daha çok hasar verebilir. Takipçilerimin sorusu üstüne, buradaki yöneticileri de uyarmak için; Bursa, Yalova, Gemlik Bandırma, Biga zelzeleye hazırlanmalı. Zelzele güneyde olmasa bile vereceği hasar şimal bloğundan fazla olabilir.
“İSTANBUL SARSINTISINDA AVRUPA YAKASI DAHA FAZLA TAHRİP OLACAK”
* İki tektonik sistem var. Bir tanesi hakikat atılımlı. Batıya hakikat yılda 2,5 santim geliyor. Her santim hareket bir kuvvet bindiriyor; ona da gerilim diyoruz. Burada gerilim birikiyor. Fayın güneyinde olan alanlardaki jeolojik yapı, kayaların yaşı vesaire itibariyle gerilim burada daha çok.
* İstanbul’un Anadolu yakasındaki yaşlı kayalar, Avrupa yakasına nazaran daha yapılı ve sert. İstanbul sarsıntısında Avrupa yakası Anadolu yakasına nazaran daha çok tahrip olacak. Marmara’nın cenup bölgesi dikkatli olmalı.
“GÖLCÜK SARSINTISINDAN SONRA ‘DÜZCE’YE DİKKAT’ DEDİK VE OLDU”
* Anadolu’nun batıya hareketinden dolayı gerilim tektonik birikiyer. Takılan yerlerde kuvveti artırıyor. Sismolojik gerilim transferi var bir de. 1999’da İzmit-Gölcük civarında sarsıntı oldu. Bu sarsıntı olduğu zaman gücün kıymetli bir kısmı ısı gücü ve elastik dalga gücü olarak çıktı. Çıkan elastik dalgaların kıymetli kısmı bir kısmı kuzeye bir kısmı da doğu tarafına enerjiyi aktarma etti. Gölcük sarsıntısı olduğu zaman yer bilimciler bağırdık; ‘Düzce’ye dikkat’ dedik. 3 ay sonrasında orada 7.2 suretiyle zelzele oldu. Bir de Marmara’ya dikkat dedik. Marmara, İstanbul zelzelesi 1999 sarsıntıları oldu diye gündeme geldi. Enerjiyi aktarma etti.
* Tektonik yüklemenin üstüne artı 55 saniyede 250 senede birikecek yük extra geldi. Hasebiyle burası güzelce yüklenmiş oldu. Bu Marmara fayının zelzele üretme, tekerrür katsayısı, vakti ortalama 250 yıl. 250 seneyi buldu; zira son olarak sarsıntı buralarda 1766’da. Tüm bunlardan dolayı baktığımız zaman kuzeyi daha tehlikeli görüyoruz. Yeni teknolojiler çıktı, uzay teknolojileri. Uydu sistemleri ile buradaki tüm deformasyonu, hareketi milimetre olarak ölçüyoruz. Anadolu bloğu belli ölçü bu tarafa geldiyse demek ki gerilim yüklendi. Hesapla o hareketten ne kadar gerilim yüklendiğini biliyoruz.
“GÜNEY MARMARA’DA KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ HIZLANDIRMAK GEREKİYOR”
* Burada biriken gerilim hesaplanıyor, tekerrür süreci dolmuş. Her yıl 2,5 santim yükleniyor. 1999 sarsıntılarından ne kadar gerilim aktarma edildi onu da hesaplıyoruz. Marmara’ya dikkat diyoruz. Kilitli olan fay burası diyoruz. Buradaki gerilim kayma gücünden daha çok. Orta Marmara sırtıyla Tekirdağ ortasında, deniz emekleri yaparken bilhassa insansız deniz altıyla buralarda ölçümler ve görüntü emekleri yapılmış oldu. Burada denizin altında oldukça taze kırıklar gördük. O denli olunca denildi ki ‘bu 1776’da kırılmış olsa kapalı olur. Bu yeni olmalı’. Hangi zelzele? Şarköy sarsıntısı. Şarköy sarsıntısında kırılmış, münasebetiyle daha çok tehlikesi yok dendi. Kimi görüşler bunu kabul etmiyor doğal.
* Şu anda yürütülen ve evvelden yaptığımız çalışmalarla, uzay teknolojileriyle fayları müşahede altına alıyorsun. Fay ne kadar gerilim biriktirdi, bu tarz şeyleri daima görüyorsun. Demek ki sağ taraflı, doğrultu atımlı fay buraları şekillendirmiş. Burada bir de kuzey-güney gerilme var. İki neo-tektonik var. Biri şimal cenup tansiyonu biri de doğrultu atımlı. Dünyanın en tehlikeli yerlerinden biri. Burada yerleşim alanlarındaki mahallî yöneticiler ve merkezi yönetim sarsıntı odaklı behemahal tedbirlerin alınması lazım. Buralarda sarsıntı odaklı kentsel dönüşüme yük vermek durumundayız. İstanbul’da 1766’da 7’nin üstünde iki sarsıntı olmuş. Bugünün mevzusu bilhassa bir uyarı. Biz kuzeye takılıp ‘burada olacak’ dememeliyiz. Süratli bir halde cenup Marmara’da kentsel dönüşümü zelzele odaklı hızlandırmak lazımdır.
“ERZİNCAN-BİNGÖL-KARLIOVA’DA BİR ZELZELE BEKLİYORUZ”
* Bilhassa yer bilimciler olarak bizim sarsıntı beklediğimiz bölgeler, Bursa ve etrafı, Biga yarımadası. Uzun vakittir sarsıntı olmuyor oralarda. Biga yarımadası ve Marmara’nın güneyinde 1800 yıllarında oldukça sayıda zelzele var 6.9-7 boyutunda. Gerilim transferiyle oralar tetiklenebilir. Erzincan-Bingöl-Karlıova ortasında sarsıntı bekliyoruz. Orası da oldu olacak suretiyle. İzmir bölgesinde oldukça sayıda faylar var.
* Son olarak Sisam sarsıntısı oldu. O sarsıntı yarımada üstündeki faylara enerji aktarma etti. Jeotermal kaynaklarda enerji transferinin başladığı görüldü. İzmir zelzele bakımından epeyce tehlikeli. Tüm yarımada etkin faylarla kesilmiş durumda. Fazlaca sayıda sarsıntı deposu var. Gediz’den gelen İzmir fayının bulunmuş olduğu bölgeler ayrıyeten Büyükmenderes etkiliyor, Ege’de deniz içinde faylar, hatta Kıbrıs-Helen yayındaki faylar bile İzmir’i etkileyebilir.
Kaynak: Memurlar
