Çin ile Tayvan arasındaki gerilim, ABD ile Çin içinde Trump döneminde yaşanmış olan tecim savaşı sonrası yeni bir krize soktu.

ABD Başkanı Joe Biden, ABD’nin CBS televizyonunda dün gece banttan gösterilen “60 Minutes” programına verdiği röportajda Tayvan ile ilgili açıklamalarda bulunmuş oldu.

Sunucu 2 kez sordu: “ABD ordusu Tayvan’ı savunacak mı?”

AA’nın haberine gore; program sunucusunun, “ABD güçleri Ada’yı savunacak mı?” sorusuna Biden, “Evet, eğer benzeri görülmemiş bir hücum olursa.” yanıtını verdi.

Biden, sunucunun, “Ukrayna’dan değişik olarak ABD güçleri, Amerikan ordusunun adam ve hanım üyeleri, Çin’in işgal etmesi halinde Tayvan’ı savunacak mı?” sorusuna da “Evet.” yanıtını vererek açıklamasını yineledi.

“Tek Çin politikasına bağlıyız”

Sunucunun, “Çin Devlet Başkanı Şi (Cinping), Tayvan mevzusundaki tavrınızla ilgili neyi bilmeli?” sorusuna cevap olarak ise Biden, “Uzun vakit ilkin altına imza attığımız şeyin arkasında duruyoruz. Tek Çin politikasına bağlıyız ve Tayvan’ı bağımsızlığa yönlendirmiyor, onları teşvik etmiyoruz. Bağımsızlık Tayvanlıların kendi kararıdır.” dedi.

“Stratejik muğlaklık” terk mi ediliyor?

Biden’ın sözleri, Washington’ın bugüne dek Tayvan mevzusunda izlediği “stratejik muğlaklık” politikasına aykırı düşen en belirgin izahat oldu.

“Tek Çin” politikasını benimseyen ve Pekin yönetimini tüm Çin’in meşru hükümeti olarak tanıyan Washington, 1979 tarihindeki Tayvan İlişkileri Yasası’nda, Ada’nın öz-savunmasını sağlayacak askeri kapasiteye haiz olması için destek sağlayacağı ve bölgedeki statükoyu tek taraflı değiştirmeye yönelik eylemlere karşı çıkacağı taahhüdünde bulunmuştu.

Ancak söz mevzusu taahhütler, ABD’ye Tayvan’ı direkt askeri olarak müdafa yükümlülüğü getirmiyor. Washington’ın ABD ordusunun Ada’yı bilfiil savunacağına dair resmi beyanda bulunmaktan kaçındığı bu siyaset “stratejik muğlaklık” olarak adlandırılıyor.

Beyaz Saray: “ABD, ordunun Tayvan’ı koruyacağını söylemesi imkansız”

Programın yapımcıları, röportajın arkasından Beyaz Saray’ın, ABD’nin Tayvan politikasının değişmediği vurgulayan ve stratejik muğlaklık söylemini yineleyen bir açıklamaya da yer verdi. Açıklamada, “ABD resmi olarak Amerikan ordusunun Tayvan’ı koruyacağını söylemesi imkansız.” denildiği aktarıldı.

ABD Başkanı Joe Biden, mayıs ayında Japonya’ya ziyaretinde benzer bir açıklamada bulunmuş, bir gazetecinin, “Çin’in işgali halinde ABD’nin askeri olarak talibi savunacak mı?” sorusuna, “Evet, taahhüdümüz bu.” diyerek cevap vermişti.

Biden’ın sözlerinin arkasından ABD-Çin ilişkilerinde Tayvan bağlantılı gerilimlerin arttığı gözlenmişti.

Pelosi’nin Tayvan ziyareti ve tırmanan gelirim

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin 2-3 Ağustos tarihlerinde Tayvan’a yapmış olduğu ziyaret gerilimi zirve noktasına çıkarmıştı. Ziyaret öncesinde Pekin sözcüleri, Pelosi’nin ziyaretin gerçekleşmesi halinde “askeri karşılık” dahil kuvvetli karı tedbirler alacakları uyarısında bulunmuştu.

Pelosi, Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Ada’yı 25 yıl aradan sonrasında ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olurken ziyaret, Ada’yı topraklarının parçası olarak gören Çin’in tepkisini çekmişti.

Çin ordusu, ziyaretin arkasından Ada çevresinde askeri tatbikatlar başlatmış, 7 gün devam eden tatbikatlar Ada’nın çevresinde fiili kuşatım oluşturmuştu. Gerçek tabanca ve mühimmatın kullanıldığı tatbikatlar esnasında Çin ana karasından ateşlenen güdümlü füzeler, Tayvan civarlarındaki sulara düşmüştü.

Ordu sözcüsü, 10 Ağustos’ta tatbikatların tamamlandığını duyurmuş sadece Tayvan Boğazı’ndaki askeri devriye faaliyetinin devam edeceğini bildirmişti.

Çin yönetimi ek olarak ziyaret sebebiyle Pelosi ve ailesine de yaptırım uygulayacağını bildirmiş, ABD yönetimiyle bazı ikili diyalog ve iş birliği mekanizmalarını durdurduğunu açıklamıştı.

Pekin, “tek Çin ilkesini” vurgulayarak Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, Birleşmiş Milletlerde ve öteki internasyonal kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmesini koşul koşuyor.