Son zamanlarda hem dünya hem de Türkiye’de Bitcoin başta olmak suretiyle kripto paralara olan ilgide bir artış söz mevzusu. Halihazırda piyasada yer edinen birçok şahıs, fiyatın 20 bin dolara yürümüş olduğu 2017 yılı kadar olmasa da çevresindekilerin Bitcoin’i sormaya başladıklarını aktarıyorlar. Ayrıca kripto para borsaları da son günlerde hacim rekorları kırdı. Biz de okur kitlemizin büyümesinin hız kazanmasından bu şekilde bir hareketlilik bulunduğunun farkındayız.
Yukarıda saydığım nedenlerle kripto paralar ile yeni tanışanlara rehber durumunda olacak bir yazı yayınlamaya karar verdik. Sorularınız olursa, bu tarz şeyleri aşağıda bulunan yorum bölümünden sorabilirsiniz.
1 – Yatırım yaparken planlı olun
Planlı yatırım yapmak, düşünmesi kolay fakat verilebilecek en etkili tavsiyelerin başlangıcında geliyor. Kripto para dünyasında senelerdir mevcud birçok şahıs bile hâlâ bir plana sadık kalmış olarak yatırım yapmıyor ve çoğunlukla fevri hareket ediyor. Bir kripto para satın aldığınızda çıkmak istediğiniz tarih ve bir fiyat seviyesi belirleyin. Hem Twitter hem de BitcoinTalk benzer biçimde mecralarda geçmişte Bitcoin’in fiyatı 1 dolara ulaştığında satın almak için oldukça geç bulunduğunu söyleyen birçok insan görebilirsiniz. Bu planı, fiyat hedefi değil, bir vakit hedefi koyarak da düzenleyebilirsiniz. 100 dolar yada 100 bin dolarlık bir fiyat hedefi yerine, 3 yıl sonrasında satmak benzer biçimde bir hedef belirlenebilir.
Diğer taraftan yatırım yaparken averaj dolar maliyetini gözetmek yararlı olabilir. Ortalama dolar maliyeti, belirli bir yatırım aracından tertipli aralıklarla aynı oranda alma yöntemini ifade eder. Böylece Bitcoin’i fiyat düşük seviyedeyken de yüksek seviyedeyken de almış olmuş olursunuz. Bu, Bitcoin’i yüksek fiyattan almaktan daha iyidir. Riskinizi azaltır.
2 – Araştırın, riske alabileceğiniz miktarı yatırın
Bitcoin, ortalama 11 senelik bir varlık olsa da geleneksel varlıklara gore hala yüksek risk taşır. Bundan dolayı, Bitcoin yada öteki kripto paralara ayıracağınız para, daima tamamen kaybetmeyi göze alabileceğiniz kadar olmalı. Bu kişilerin kendi paralarının ne kadarını riske etmiş olduğu, ne vakit yatırım yaptıkları ve kâr hedefleriyle ilgili bir bilginiz olması imkansız. Onların risk algıları, sizin risk algılarınızdan değişik olabilir. Kendi araştırmanızı yapmanız, kripto para alanında başarı oranınızı önemli seviyede artıracaktır.
3- Güvenilir borsaları seçin
Bugün kripto para piyasasında yerli ve yabancı olmak suretiyle yüzlerce borsa var. Sadece Türkiye’de bulunanların sayısı kim bilir 50’ye yaklaşıyor. O borsanın yöneticilerinin kim olduklarını bilmeniz ve kendilerini saklamıyor olmaları burada ehemmiyet taşır. Bir öteki önemli nokta, kullanmayı düşündüğünüz borsanın regülasyon ve yasalarla uyumlu çalışıyor olması. Ayrıca bir kripto para borsası, finansal açıdan kuvvetli olmalı. (*12*) açıdan kuvvetli olmayan borsalar, ihtimaller içinde bir hack halinde kullanıcılarını mağdur edebilir ve paranızı geri alamayabilirsiniz. Her yıl kripto para piyasasında onlarca borsa hack’leniyor ve bu saldırılarda on milyonlarca dolarlık kripto para çalınıyor. Hatta mümkünse fizyolojik bir güvenlik anahtarı kullanma imkanı da sunmalı. Bunlar, sizin borsadaki hesabınızın güvenliğini artırır. Ek olarak borsada müşterilere ilişkin kripto paraların oldukça büyük bir kısmı cold storage, Türkçesi ile soğuk depolama olarak adlandırılan yöntemle saklanmalıdır. Güvenliğe büyük ehemmiyet veren borsalarda alan kişi fonlarının yüzde 90’ından fazlası soğuk depolama yöntemiyle tutulur. E-posta ile doğrulama da ne olursa olsun uygulanmalıdır. Duyarlı bir alan kişi desteği, size vakit kazandırır ve endişelerinizi hafifletir. Doğrulama işlemi, para yatırma-çekme, emirler ile ilgili sorunlarınız borsalar tarafınca hızlıca çözüme kavuşturuluyor olmalıdır. Aksi takdirde bu, vakit ve paradan taviz vermenize yol açabilir.
Güvenilir borsalarla ilgili ara sıra çeşitli metrikleri olan değişik listeler yayınlanıyor. Daha ilkin yazdığımız bir haberde bunlardan güvenilir olan bir listeyi sizlerle paylaşmış ve Türkiye’den de bazı borsaların bu listede yer aldığından bahsetmiştik. Adres sahibi dışındakilere gizli saklı tutulan hususi anahtarlar, bir nevi gizyazı işlevi görürler. Hususi anahtarınıza ulaşan biri, tüm varlığınızı alabilir. Borsalarda kripto para sakladığınızda, temelde paranızı bir başkasının cüzdanında saklamış olmuş olursunuz. Borsalar, paralarınızı sizin adınıza tutarlar. Bu durum, kullandığınız borsa güvenilir değilse çekince oluşturabilir. Kripto paralarınızı borsada saklamayıp, hususi anahtarlarınızı kendiniz tutmak için başta Ledger, Trezor vb. Yetkisiz birinin hesaplarınıza erişmemesi için hesaplarınızda ne olursa olsun iki faktörlü doğrulamayı etkinleştirin. SMS ile doğrulamayı kullanmayın. Bu yöntem, SIM kartlar kopyalanabildiğinden risk içeriyor. Borsa hesaplarınıza Google Authenticator yada Authy benzer biçimde doğrulama uygulamalarını bağlayın. Bir çok borsa, bunu belirli işlemler için aslına bakarsanız mecburi meblağ. Hatta mümkünse, kısaca borsanız buna izin veriyorsa fizyolojik güvenlik anahtarı kullanın. Bugün en yaygını Yubikey’dir.
6- Sabırsız olmayın
Kısa vadeli yatırımı da tercih edebilirsiniz fakat uzun vadeli düşünmek çoğu zaman daha iyi netice verir. 1700 BTC satın alan Greg Schoen, “Keşke fiyat 0.30 dolara geldiğinde satmak yerine tutmuş olsaydım. Şimdi 8 dolar!” diyor.
7- Düşük hacimli, yüksek volatiliteli coin’lere dikkat edin
Kripto para piyasalarında en yaygın olarak kullanılan fiyat ve veri takip platformu CoinMarketCap’tir. Burada bazı kripto paraların son 24 saat içinde yüzde 500’lerden 1500’lere varan artışlar yaşadığını görebilirsiniz. Büyük olasılıkla 500 bin doların altında bulunduğunu görmüş olacaksınız. Böylesine yükselmiş ve işlem hacmi minik olan bir varlığa yatırım yapmak zar atmak gibidir, çoğunlukla paranızı kaybetmekle sonuçlanır.
Mesela son 24 saatte CoinMarketCap’e gore, yüzde 640 oranında artış elde eden SMLY’yi (SmileyCoin) ele alalım. Yeni bir yatırımcı, bu artış karşısında SMYL’nin büyük getiriler sağlayabileceğini düşünebilir sadece daha yakından bakmış olduğunuzda bu yükselişin bir tek 2 bin 700 dolarlık bir işlem hacmiyle desteklendiğini görebilirsiniz. Mesela bir kripto paranın kıymeti 1 dolar olabilir fakat dolaşımda o kripto paradan 100 milyar tane vardır. 1 dolar x 100 milyar = 100 milyar dolar anlamına gelir. Dolayısıyla bu kripto paranın yükseleceği düzey sınırlıdır. 10 dolar olursa, dolaşımdaki miktar göz önüne alındığında bu 1 trilyon dolarlık bir para anlamına gelir. Bugün tüm dünyadaki altının piyasa kıymeti 7 trilyon dolar ile ifade ediliyor. Öyleyse 10 dolar ne kadar mümkün?
Coin’leri tutarları yerine piyasa değerlerini göz önünde bulundurarak değerlendirin. Ufak tasarım farklılıklarıyla tüm borsalarda buyruk defterlerinin görünümleri aynıdır. Yeşil tarafta alış emirleri, kırmızı tarafta ise satış emirleri listelenir. Bir buyruk defterinde fiyat, miktar ve toplam/kümülatif bölümlerine yer verilir. Miktar ve fiyat, işlem yapılmak istenen toplam kripto para sayısı ve her bir kripto para için satmak yada almak istenilen fiyatı ifade eder. Toplam ise miktar ve fiyatın çarpımıyla elde edilmiş değerdir.
Aşağıdaki örnekte işaretlenen bölümde her biri 62 bin 728 TL fiyatla 1.42 BTC almak istenilmektedir. Yukarıdaki örnekte en tepedeki alış ve satış emirlerine bakıldığında, emirlerin eşitlenmediği ve farkın 44 TL olduğu görülüyor.
10- Hiçbir şey devamlı yükselmez, kâr alın
Hiçbir şeyin devamlı yükselmeyeceğini daima akılda tutun. Buna Bitcoin de dahildir. Piyasa kıymeti ile en büyük kripto paranın neredeyse 20 bin dolara tırmandığı 2017 yılının Aralık ayında birçok insan fiyatın daha da artacağı beklentisi ile piyasaya yığıldı ve mağdur oldu. Diğer taraftan eğer Bitcoin’e doğru zamanda girdiyseniz ve fiyatın yükselmesi ile kazandığınız kâr sizi doyum ediyorsa trenden inmeye hazırlanın. Bunu tek hamlede yapmayın. Fiyatın yukarıya doğru devam edebileceği ihtimalini göz önünde tutarak en önce portföyünüzün yüzde 30’unu, sonrasında kalan yüzde 30’u ve en sonunda son parçayı satın. Bu yöntem, kârınızı alırken potansiyel yükselişleri de kaçırmamanızı sağlar.
11- Garantili yüksek getirilere şüpheyle bakın
Bugüne kadar kripto para piyasasında yüksek gelir vadiyle cezbedilen yüz binlerce insan dolandırıcıların kurbanı oldu. Bu dolandırıcılıklar kimi zaman bir yatırım planı görünümünde, kimi zaman otomatik alım satım botu (garantili yüksek gelir sunan), kimi zaman de bulut madenciliği görünümünde olabilirler.
Mesela yakın vakit ilkin PlusToken adındaki bir dolandırıcılık projesinde, yatırımcılara PLUS adındaki bir kripto para üstünden aylık yüzde 10’dan yüzde 30’a varan garantili getiriler sunuluyordu. Bu şekilde on binlerce kullanıcıya ulaşan sistem, en sonunda tıkandı ve çöktü. 75 yaşındaki bir bayan, web sitelerinde gezinirken bu projenin reklamını görüyor ve tıklıyor. Sistem, yüzde 85’e varan saatlik getiriler vadediyordu. İlk ilkin 250 pound yatıran yaşlı hanım, başlangıçta önemli miktarlarda ödeme alınca daha çok yatırdı sadece sonunda 11,000 pound yitirdi.
12- FOMO’ya kapılmayın
FOMO, kripto para piyasasında çoğunlukla karşılaşacağınız bir terim olacak. Fear of Missing Out’un baş harflerinden oluşan bu terim, fırsatı kaçırma korkusunu ifade ediyor. Muhtemelen o kripto para, bizim fırsatı kaçırmaktan korkup satın aldığımız noktalara yakın bir yerden geri dönecektir. Kripto para dünyasında her gün yeni fırsatlar bulunduğunu ihmal etmeyin.
Sorularınız mı var? Aşağıdaki yorum bölümünden ulaşın.
.
