Karşılıklı Yardımlaşma kimin eseri? Karşılıklı Yardımlaşma kitabının yazarı kimdir? Karşılıklı Yardımlaşma konusu ve anafikri nedir? Karşılıklı Yardımlaşma kitabı ne konu alıyor? Karşılıklı Yardımlaşma PDF indirme linki var mı? Karşılıklı Yardımlaşma kitabının yazarı Pyotr Kropotkin kimdir? İşte Karşılıklı Yardımlaşma kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi…

Kitap Künyesi

Yazar: Pyotr Kropotkin

Çevirmen: Işık Ergüden

Çevirmen: H. Deniz Güneri

Orijinal Adı: Mutual Aid: A Factor of Evolution

Yayın Evi: Kaos Yayınevi

İSBN: 9789757005155

Sayfa Sayısı: 310

Karşılıklı Yardımlaşma Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Kropotkin’in en temel eserlerinden kabul edilen Karşılıklı Yardımlaşma, hem de Malthusçu “hayatta kalma mücadelesi”ne ve Darwincilere verilmiş bir yanıttır. İnsan nüfusunun mevcut yiyecek arzından daha süratli bir artış gösterdiğini ileri devam eden Malthus, yaşam imkânlarıyla nüfus artışı arasındaki dengenin sadece, kıtlık, hastalık ve cenk sonucu, güçsüzlerin elenmesiyle korunacağını söylüyordu. Malthus’un, “hayatta kalma mücadelesi” olarak formüle etmiş olduğu bu anlayış, her insanın her insana karşı devamlı rekabeti demekti. Sonraki yıllarda Darwin, organik seçilimin, kuvvetli türleri koruyup güçsüzleri elemesini evrimin belirleyici faktörü olarak “hayatta kalma mücadelesi”yle açıkladığında, Victoria sürecinin zihniyetiyle beslenen Malthusçuluk, biyolojik alanda da kuvvetli bir destek bulmuş oldu. Darwin, sonrasında düşüncesinde kısmi değişimler yaptıysa da, seyircileri, onun ikazlarına karşın bu “acımasız savaşım”yi biyolojik bir ilke olarak evrimin biricik faktörü haline getirdiler. İlkel insan dünyasıyla hayvanlar alemini, kana susamış “gladyatör gösterisi” benzer biçimde sunan yeni Darwincilerin “devamlı savaşım” anlayışı, eşitlikçi, dayanışmacı, özgür cemiyet düşüncesine de ölümcül bir saldırıydı. Bu nedenle, Malthus ve yeni Darwincilere cevap vermek neredeyse mecburi hale gelmişti. Yanıt; meşhur anarşist ve tabiat bilimci Pyotr Kropotkin’den geldi.

Kropotkin, aynı türün fertleri içinde mücadeleden oldukca, yardımlaşmanın sayısız kanıtını, onlarca hayvan türünü örnek vererek gösteriyordu. Karşılıklı yardımlaşmanın bir evrim faktörü olarak insan dünyasındaki görevi üstünde de duran Kropotkin, yırtıcı ve yarı yırtıcı klanların, köy komünlerinin ve ortaçağ özgür kent cumhuriyetleri sürecinin karşılıklı yardımlaşma kurumlarını detaylarıyla inceler. Kropotkin’in bu çalışmasında insan ve hayvan toplumlarının evrimini izlerken, eş zamanlı olarak, çağdaş devlete varan evrimsel gelişme çizgisini de bütünlüklü bir halde izleyebiliriz.

Karşılıklı Yardımlaşma Alıntıları – Sözleri

• İşte size insan psikolojisinin esası: İnsanlar eğer cenk alanında delirmemişlerse, yardım çağrılarını duyup da yanıt vermemeye katlanamazlar. Kahraman gider ve hepimiz kahramanın yapmış olduğu şeyi kendisinin de yapmış olması icap ettiğini hisseder. Beynin yanıltmacaları karşılıklı yardımlaşma duygusuna direnemez; şu sebeple bu duygu insanoğlunun binlerce senelik toplumsal yaşamı ve insandan önceki yüz binlerce senelik toplumsal yaşam tarafınca beslenmiştir.
• Gerçekten de, geçmişteki tarih yazarları, çağdaşlarının maruz kaldıkları en küçük savaşı ve musibeti bile anlatmayı asla dikkatsizlik etmemişler, kitlelerin yaşamına asla saygınlık etmemişlerdir, oysa ki bu kitlelerin büyük kısmı sulh içinde emek harcayarak yaşarken, yalnızca azca sayıda insan kendi aralarında savaşmıştır. Epik şiirler, anıtlardaki yazıtlar, sulh antlaşmaları neredeyse tüm tarihsel belgele aynı karakterdedir; sulh ihlalleriyle ilgilidir, barışla değil.
• Bir zamanlar yırtıcı bir ülkede, Hotantolar içinde, yiyeceği paylaşmak isteyen
  olup olmadığını üç kere sormadan yiyecek yiyecek oldukca ayıp sayılırken, günümüzde elit bir yurttaşın tek yapması ihtiyaç duyulan şey, vergisini ödemek ve açların açlıktan hayatını kaybetmesine izin vermektir.
• “Rekabet yok! Rekabet türe her zaman zarar verir, bundan kaçınmanın sayısız yolu vardır!” Doğanın eğilimi bu yöndedir, daima tam anlamıyla gerçekleşmese de, mevcut eğilim hep budur. Çalının, ormanın, okyanusun bizlere söylediği parola budur. “Birleşin! Karşılıklı yardımlaşın! Herkese ve her birinize en büyük güvenliği; fiziki, entelektüel ve ahlâki bakımdan varoluşun ve ilerlemenin en iyi garantisini sunan en emin yol budur.” İşte tabiat bizlere bunu öğretir; kendi sınıfları içinde en üstün konuma erişmiş hayvanların yaptıkları da budur.
• İnsanın ahlâki gelişimi için ehemmiyet taşıyan faktörün karşılıklı savaşım değil, karşılıklı yardımlaşma bulunduğunu ileri sürebiliriz. Ve gene günümüzde, türümüzün daha da yüksek bir evrim seviyesine ulaşmasının garantisini karşılıklı yardımlaşmanın iyice yaygınlaşmasında görüyoruz.
• İnsan, doğada bir kural dışı değildir. Hayatta kalma mücadelesinde birbirlerine en iyi destek olabilenlere yaşam şansını en fazla veren temel ilke olan karşılıklı yardımlaşma ilkesine o da uyar.
• İnsan hem miras almış olduğu güdülerin hem de almış olduğu eğitimin sonucudur.
• Insan toplumlarının tarihinde Devlet, “insanların dogrudan
  bir araya gelmelerini önlemek, mahalli ve bireysel inisiyatifin gelişimini durdurmak, mevcut özgürlükleri ezmek, yeninin çiçek-
  lenmesini önlemek ve tüm bu tarz şeyleri kitleleri azınlıkların iradesine doğal olarak kılmak için” geliştirilen bir kurumdur.
  Kropotkin tutumsal koşulların siyasal kurumlar üstündeki
  tesirini Marx’ın kabul etmiş olduğu kadar kabul ediyordu: “Insan toplumlarının boyun eğdikleri siyasal rejim daima o cemiyet içinde
  mevcud tutumsal rejimin ifadesidir.”Aynı zamanda, tarih süresince yeni bir siyasal örgütlenme formunun, “tutumsal örgütlen-
  menin her yeni formuna denk düşmüş olduğu”nü savundu.
• Sevgi, sempati ve kendini feda etme, ahlâki duygularımızın gelişiminde kuşkusuz büyük rol oynamaktadır. Fakat, insan türünün toplumu, temellerini ne sevgiden ne de sempatiden alır: Bireyin, kendi dışındaki her insanın haklarını kendininkine eşit kabul etmesini elde eden şey, -içgüdü düzeyinde bile olsa- insani dayanışma bilincidir, karşılıklı yardımlaşma pratiğinin her bir kişiye verdiği gücün bilinçsiz de olsa farkına varılmasıdır, her bir kişinin mutluluğunun her insanın mutluluğuna sıkı sıkıya bağlı olduğu duygusudur ve belli belirsiz bir hakkaniyet ve hakkaniyet duygusudur. Yüksek ahlâki duygular bu geniş ve mecburi temelde yükselir.

Karşılıklı Yardımlaşma İncelemesi – Kişisel Yorumlar

Yazar Darwin’in “güçlü olanın ayakta kalması “ya da canlıların “hayatta kalabilmek için mücadelesi” benzer biçimde kavramlarının yanlış anlaşıldığının ;insanoğlu da dahil olmak suretiyle canlılar aleminin sadece zor dış şartlara karşı savaşım verdiğini özetleyen müthiş kitap.Tüm canlılığın temelinde karşılıklı yardım bulunduğunu ve bunu ilkel kabileden günümüze dek örneklerle getiren görkemli bir ifade.
Birlikte olduğumuz ,birbirimizle yarışmadığımız ,birbirimize yardım ettiğimiz için yaşıyoruz. (Gulen)

Kropotkin naif bir anarşist. Celal Şengör bu insanın yaşamını ballandıra ballandıra söyledi programda. Filahakika anlatılacak bir yaşam öyküsü sahibidir, kendisinin soyu eski Rus Rurik hanedanına dayanır derler. Eser mi? Eser anarşizmin yapı taşıdır. Darwin’in teorisine zıt benzer biçimde görünen bir rota seyreder. (Furkan Gedik)

Kropotkin’in bu kitabı “Sosyal Darwinizm” mefhumuna yanıt mahiyeti taşımaktadır. Biyoloji ve antropolojiden örnekler vererek öne sürülen teoriyi kanıtlamaya çalışır. Bir fazlaca ilgi çekici bir kitap. Eşitsizliğin her bucağı sardığı günümüz dünyasında çıkış yolunu iyi mi bulmamız icap ettiğini düşündürtüyor. (Kerim Mahir Albayrak)

Karşılıklı Yardımlaşma PDF indirme linki var mı?

Pyotr Kropotkin – Karşılıklı Yardımlaşma kitabı için internette en oldukca meydana getirilen aramalardan birisi de Karşılıklı Yardımlaşma PDF linkidir. İnternette ücretli olarak satılan bir çok kitabın PDFleri bulunmaktadır. Ancak bu PDF’leri yasal olmayan yollarla indirmek ve kullanmak hem yasalara hem de ahlaka aykırıdır. Yayın evlerinin sitesinden PDF satılıyorsa indirebilirsiniz.

Kitabın Yazarı Pyotr Kropotkin Kimdir?

Hayatı

9 Aralık 1842’da Moskova’da hayata merhaba dedi. Babası Prens Aleksei Kropotkin; anası ise Yekaterina Nikolaevna’dır. 1846’da anneleri veremden ölünce, Peter ve kardeşleri daha katı olan babaları tarafınca büyütülür.

Kropotkin Ağustos 1857’de onbeş yaşlarındayken St. Petersburg’daki Pages Taburuna katılır. Bu taburda çoğunluğu asil sınıfından 150 genç eğitim görmektedir. Kropotkin derslik arkadaşları ile ilişkilerini geliştirmekte zorlanır; taburdan ayrılmış olduğu 1862’ye kadar zamanının büyük bir bölümünü kitap okumaya, mektup yazmaya ve mecmua çıkarmaya ayırır.

Pages Taburu mezunlarının Rus ordusunda istedikleri yerde göreve gitme hakları bulunmaktaydı. 1862’de mezun olan Kropotkin iseSibirya’yı tercih etti. Böylece on yıl sürecek bir gezginlik süreci başlamış oldu. Sibirya’da almış olduğu görevler Kropotkin’de hükümete karşı bir hayalkırıklığı oluşmasına niçin oldu.

1864’de işinden çekilme etmeyi düşündüğü bir sırada, kendisine Mançurya’nın coğrafik araştırmasına iştirak etmesi teklif edildi. Teklifi kabul eden Kropotkin 1865 senesinde kendisini tamamen bu coğrafi araştırmaya adadı.

Kropotkin 1867 Nisan’da nihayet ordudan ayrıldı; ve Irkutsk’u terk ederek St. Petersburg’a döndü. Burada Merkezi İstatistik Komitesi’nde çalışmaya başladı. Bir taraftan da Coğrafya Topluluğu için yapmış olduğu çalışmalara devam ediyordu. Üniversiteye kayıt yaptırdı, fakat mali problemler yüzünden mezun olamadı. 1868-1870 yıllarında zamanını tamamiyle coğrafya çalışmalarına ayırdı.

1871 Sonbaharında babası ölür. Aynı yıl Kropotkin kamu görevlerinden ayrılır. İmparatorluk Coğrafya Topluluğu ona sekreterlik görevi teklif eder. Bu onun yaşındaki birisi için büyük bir onur sayılan bir görevdir; sadece Kropotkin orada yapacağı kariyeri boşa geçirilmiş olarak değerlendirerek, teklifi reddeder.

Anarşizmle tanışma

1871 Paris Komünü’nün tesiri ile işçi hareketlerine olan ilgisi artar; işçi hareketleri hakkında daha oldukca şey öğrenmek için yurtdışına gezi etmeye karar verir. 1872 Şubat’ta Rusya’dan ayrılarak İsviçre’ye hareket eder. Zürih’e varır varmaz derhal Enternasyonal’in mahalli şubesine üye olur. Ancak bir süre sonrasında daha köktencilik olan Jura Federasyonu’nunNeuchatel’deki merkezini ziyaret eder. Buradaki izlenimleriyle anarşizmi benimser.

Kropotkin 1872 Mayıs’ta Rusya’ya döner; nihilistlerin liderliğindeki Chaikovski Çevresi içinde devrimci görüşlerin yayılmasında mühim bir rol üstlenir.

1873 senesinde Peter Kropotkin tutuklanarak hapse atılır; 1876’da İngiltere’ye kaçar. Burada kısa bir süre kaldıktan sonrasında İsviçre’ye giderek Jura Federasyonuna katılır. 1877’de Paris’e gider; burada toplumcu hareketin başlatılmasına katkıda bulunur. 1878’de İsviçre’ye döner; Jura federasyonunun devrimci gazetesi Le Révolté’ye yazılar yazar.

1881’de, Çar II. Alexander’ın suikaste uğramasından kısa bir süre sonrasında Kropotkin İsviçre’den sınırdışı edilir. Thonon (Savoy)’da kısa bir süre kaldıktan sonrasında Londra’ya gider. Burada bir yıl kadar kaldıktan sonrasında 1882’nin sonlarına doğru yeniden Thonon’a döner. Burada Fransız hükümeti tarafınca tutuklanır. Lyon’da meydana getirilen duruşmada Enternasyonal üyesi olduğu sebebi öne sürülerek beş yıl hapis cezasına çarptırılır. 1886’da özgür bırakılınca Londra’ya yerleşir. Aynı yıl Sibirya’ya sürgün edilen kardeşi Alexander intihar eder.

1890larda zamanının çoğunu yazmakla geçirir; kitaplarında anarşist-komünizmi teorisini geliştirmeye çalışır. 1897’de Kanada ve ABD’yi ziyaret eder. Amerikan dergisi Atlantic Monthly anılarını basmayı kabul eder.

1901-1909 yılları aralığında daha oldukca Rusça yazılar yazar. 1905 devriminin başarısızlığa düşmesi hayal kırıklığına uğramasına neden olur.

Savaş ve Devrim

1909’de İsviçre’ye döner; Lena altın madenlerinde 270 işçinin katledilmesi vakasının gündeme getirilmesi için çalışır. Ancak bu çabaları I. Dünya Savaşı ile kesintiye uğrar. I. Dünya Savaşı esnasında işçi sınıfına karşı en büyük tehdit olarak görmüş olduğu Alman emperyalizmine karşı devletler arası ittifakı destekleyen bir tavır alır. Bu tavrı birçok şahıs tarafınca sert şekilde eleştirilir; Errico Malatesta benzer biçimde pek oldukca anarşist bu zamanda Kropotkin’den uzaklaşır. Bu tavır en net biçimiyle Onaltılar Manifestosunda görülebilir. 1917’de Petrograd’a gider; burada Aleksandr Kerenski hükümetine yardımlarda bulunur. Ancak Bolşeviklerin iktidara gelmesiyle bu çabaları da sonlanır. Pyotr Kropotkin 8 Şubat 1921’de ölür.Bolşevik önder Lenin’in kişisel izni ile Novodevichy mezarlığında anarşistler tarafınca büyük bir cenaze töreni düzenlenir. Bu, anarşistlerin kitlesel olarak Rusya’daki son biraraya gelişi olur.

Pyotr Kropotkin Kitapları – Eserleri

• Anarşi
• Anarşist Ahlak
• Karşılıklı Yardımlaşma
• Ekmeğin Fethi
• Modern Bilim ve Anarşi
• Tarlalar Fabrikalar ve Atölyeler : Yarın
• Bir Devrimcinin Anıları
• Bilim ve Anarşizm
• Etik
• Bir İsyancının Sözleri
• Anarşizm
• Bir Devrimcinin Anıları 2
• Bir Devrimcinin Anıları 1
• Etika
• Rus Edebiyatında İdealler ve Gerçeklik
• Devrimin Ruhu
• Rus Edebiyatı Üstüne 1
• Rus Edebiyatı Üstüne 2

Pyotr Kropotkin Alıntıları – Sözleri

• Puşkin, Lomonosoff’u kendisi için başlı başına bir üniversite olarak nitelendirmiştir ve bu mevzuda oldukça haklıdır; Lomonosoff birbirinden bağımsız pek oldukca alanda emekler yapmıştır. (Rus Edebiyatı Üstüne 1)
• Evladı için yiyecek ve barınak arayan bir anne pek zarif eşyalarla ve oburlara özgü yiyeceklerle dolu dükkanların önünden geçtiğinde; göz kamaştırıcı ve küstah bir lüks en iğrenç sefaletle yan yana sergilendiğinde; varlıklı bir insanın köpeğine ve atına, anneleri yeraltında ya da imalathanelerde acınacak bir ücret alan milyonlarca çocuktan oldukca daha iyi bakıldığında; asil bir bayanın ”mütavazi” gece giysilerinden her birine sekiz aylık ya da bir senelik insan emeği harcandığında; kişisel masraflardaki artış ”üst sınıfların”ın açıkça itiraf edilmiş amacı olduğunda ve para kazanmanın namuslu ve namussuz yolları arasından net bir fark çizilemediğinde elbet artık o vakit, şimdi, bu durumu korumanın tek yolu zor olsa gerek; polis ordusu, yargıçlar ve cellatlar lüzumlu birer kurum olur. (Anarşi)
• Rus şairlere ritmik şiirleri kabul ettirmeyi başarmış ve kurallarını o zamandan beri örnek alınır kılmıştır. Esasta bu, Rus halk şiirinin tek organik gelişim aşamasıdır. (Rus Edebiyatı Üstüne 1)
• Doğa, Darwinciler tarafınca üstünde bitmek bilmez bir yaşam mücadelesinden ve zayıfların en kuvvetli, en süratli ve en kurnazlar tarafınca yok edilmesinden başka bir şeyin olmadığı bir cenk alanı olarak sunuldu: İnsanın doğadan çıkarabileceği tek ders; kötülüktü. (Etik)
• Ben acıyı lokalize ediyorum, fakat acı hissi benim için yalnızca zamanda var oluyor. Onun aslı kavranamaz. (Bir Devrimcinin Anıları)
• …mutlak içtenlik, nihilizmin en ayırtedici özelliğidir. Nihilizm bu içtenlik adına, varoluşlarını aklın doğrulamayacağı körinançları, önyargıları, alışkanlıkları, gelenekleri toptan yadsıdı ve başkalarının da yadsımasını istedi. (Bir Devrimcinin Anıları)
• Evlatlarımızın gerçek şeyleri kendilerinin yapmasını sağlamak yerine bu tarz şeyleri grafik sunumlar yöntemiyle incelemeye
  zorlayarak, en kıymetli zamanlarını ziyan etmeye zorluyoruz; onları kafasında yersiz endişeler yaratıyoruz; onları öğrenme şekillerinin en kötüsüne alıştırıyoruz; bağımsız düşünceyi dalındayken koparıp atıyoruz; ve öğrettiklerimiz içinde
  gerçek informasyon aktarmayı nadiren başarıyoruz. Yüzeysellik, papağan benzer biçimde tekrarlama, zihinsel kölelik ve atalet eğitim yöntemimizin birer sonucudur. Çocuklarımıza iyi mi öğrenileceğini öğretmiyoruz. (Tarlalar Fabrikalar ve Atölyeler : Yarın)
• Ve Batı Avrupa’da kurulmuş Orta Çağ Üniversitelerinde geliştiği şekliyle bilimler arasından bir denge kurmadılar. Bir kibir alameti olarak değelendirilen doğayı tanıma arzusu kilise tarafınca şiddetle kınandı. Tüm şiirler günahtı, kronikler canlı karakterlerini yitirdi ve büyüyen devletin başarılarından bahseden kuru bir sayım sıralaması ya da mahalli piskoposlar ve manastırların yöneticileri hakkından önemsiz detaylar bildiren metinden derekesine düştü. (Rus Edebiyatında İdealler ve Gerçeklik)
• Zhukovsky genel olarak insan doğasının en iyi yönlerine hitap etti. Ancak şiirleri özgürlük ve vatanseverlik duygularını harekete geçirecek çağrılardan tamamen yoksundu. (Rus Edebiyatı Üstüne 1)
• “Iyelik hırsızlıktır !” (Anarşi)
• 1223’te gerçekleşen Moğol istilası tüm genç uygarlığı yok etti ve bu durum Rusya’yı tamamıyla yeni bağlantılar bulmaya yöneltti. Cenup orta Rusya’nın şehirleri yakılıp yıkıldı. İçinde hâlâ mukim bir halk bulunan ve ilmin merkezi olan Kiev, dağınık yerleşim konumuna dürüşülmüştü ve izleyen iki yüz yıl süresince tarih sayfasında tamamıyla görünmez olmuştu. Büyük şehirlerin tüm halkları Moğollar tarafınca tutsak alınmıştı, bu istilaya başkaldıranlar ise öldürülmüştü. Rusya’nın talihsizliğini daha da derinleştirmek gayesi ile Türkler, kısa bir süre sonrasında Moğolları izlemişler ve Balkan yarımadasını işgal etmişlerdi ve 15. yüzyılın sonlarına doğru Sırbistan ve Bulgaristan isminde bilimi Rusya’ya getirmekle görevli iki ülke Osmanlının egemenliği altına girmişti. Tüm Rus yaşamı derin bir dönüşüm geçirmişti. (Rus Edebiyatında İdealler ve Gerçeklik)
• Vergi, zenginin zenginliğini artırma aracıdır. (Modern Bilim ve Anarşi)
• Gerçekten verimli olmak için, yaşam,hem zekâ,hem Duygu, hem de irade dahilinde düzenlenmiş olmalıdır. Ancak o vakit,her yöndeki bu verimlilik yaşam olur : Yaşam adına layık tek şey budur.. (Anarşist Ahlak)
• Stirner’in emek vermesi, devlete ve -devlet komünizminin başarıya erişmesi durumunda kurulacak olan- yeni tiranlığa karşı bir hiddet çığlığıdır . (Modern Bilim ve Anarşi)
• Zaman kaybı, mevcut eğitimimizin en mühim özelliğidir. Bizlere bir yığın gereksiz şey öğretilmekle kalmayıp, öğretilen mühim şeyler için de olabildiğince fazla vakit harcanmakta. Mevcut eğitim yöntemlerimiz eğitimli bir insandan beklenen başarıların oldukca sınırı olan olduğu bir zamandan kalmadır; bu yöntemler, bilimin eski sınırlarının böylesine genişlemesi sonucu uzmanlara aktarılması ihtiyaç duyulan informasyon çok önemli şekilde arttığı halde, kullanılmaya devam edilmektedir. Okullardaki aşırı baskının sebebi bu olduğu benzer biçimde, hem mevzuları hem de öğretim yöntemlerini yeni ihtiyaçlara ve şu ana dek bağımsız okullar ve bağımsız öğretmenlerce ortaya konmuş örneklere bakılırsa elden geçirmeye yönelik acil gerekseme da bundan meydana gelmektedir. (Tarlalar Fabrikalar ve Atölyeler : Yarın)
• “Birey, yalnızca öteki tüm bireyler de özgür olduklarında hakkaten özür olacağını kavrar.” (Anarşizm)
• Otoritenin olduğu yerde özgürlük yoktur! (Anarşi)
• “Devlet”ten söz eden kaçınılmaz olarak “savaş”tan söz eder. Bir devlet kuvvetli, komşularından daha kuvvetli olmaya çalışır, çalışmak zorunda; aksi takdirde diğerlerinin elinde bir oyuncak olacaktır. Diğerlerinin zararına zenginleşmek maksadıyla, onlara kendi kurallarını, kendi siyasetini, kendi ticari anlaşmalarını dayatmak gayesiyle ister istemez diğeri devletleri zayıflatmaya, yoksullaştırmaya çalışır. (Bir İsyancının Sözleri)
• Insanın tabiat ananın egemeni değil,onun sınırı olan bir parçası bulunduğunu ve bu sınırı olan parçada da tabiat yasalarının geçerli bulunduğunu burada,Sibirya’da anlamış oldu Kropotkin. (Bir Devrimcinin Anıları 1)
• I. Petro’nun gerçek edebiyata olan ilgisi oldukca sınırlıydı: O, tüm basılı metinlere faydacılık penceresinden bakmıştır; O’nun aslolan amacı Rusçayı deniz seferleri bilgisi, istihkam ve svaş sanatı benzer biçimde gerçek bilimlerin temel unsurlarıyla tanıştırmak olmuştur. Bu nedenle O’nun dönemindeki yazarlar, yazınsal açıdan oldukca azca kıymet taşıyan eserler sunmuştur, dolayısıyla ben de onlardan pek bahsetmeyeceğim. (Rus Edebiyatı Üstüne 1)