Farklı çevresel streslere dayanımı buğday ve arpaya gore daha iyi olan tritikalenin değişik ekolojilere uyum sağlayabilecek yeni çeşitlerinin tescil edilebilmesi büyük ehemmiyet taşıyor.

AA’nın verdiği gore, Ülkesel Tritikale Islah Emekleri Koordinasyon Projesi, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafınca 2007’den beri “devamlı projeler” kapsamında destekleniyor.

Proje ile tritikale araştırmalarında koordinasyon ve iş birliği oluşturularak ülkede tritikale geliştirme çalışmalarının eşgüdümü amaçlanıyor.

5 enstitü beraber çalışıyor

Bu kapsamda Proje Koordinatörü Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BDUTAEM), Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM), Eskikent Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GKTAE), Erzurum Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (DATAE) ve Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü beraber çalışıyor.

Kuraklığa, soğuğa ve hastalıklara dayanıkı tritikale yetiştirilecek

Söz mevzusu projeyle kuraklığa, soğuğa, hastalıklara dayanıklı yeni tritikale hat ve çeşitlerinin geliştirilmesi için melezleme faaliyetleri gerçekleştiriliyor.

Konya BDUTAE’de yürütülen melezleme çalışmalarının sonucunda elde edilmiş F3 tecrübe etme setleri proje ortakları enstitülere gönderiliyor. Buna ek olarak tritikale bölge verim tecrübe etme setleri de her yıl proje ortağı enstitülere yollanıyor.
2023 itibarıyla projede yer edinen her enstitünün bölge verim denemelerinden seçtikleri 3-4 tane ileri aşama hattının yer alacağı, kışlık dilimde fazlaca lokasyonlu ve 2 senelik olarak kurulacak Ortak Tritikale Bölge Verim Denemeleri (OTBVD) yürütülecek.

Proje kapsamında bölge verim denemesinde yer edinen genotiplerin kışa dayanıklılık dereceleri DATAE tarafınca, kuraklığa karşı reaksiyonlarının belirlenmesi ise BDUTAEM Kuraklık Test Merkezi tarafınca yağmur korunaklarında, tecrübe etme materyalinin kalite yönünden incelenmesi ise BDUTAEM kalite kısmı tarafınca kontrol ediliyor.

Genotiplerin pas hastalıklarına karşı tepki testleri TARM Hastalık ve Zararlılara Dayanıklılık Birimi tarafınca sera ve tarla koşullarında, tritikale tecrübe etme materyali hatlarının ploidi seviyelerinin belirlenmesi emek harcamaları da Enstitünün Biyoteknoloji Biriminde devam ediyor.

Tritikale, buğday ve arpadan daha dayanıklı

Yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara, soğuk ve kurağa dayanıklılık bakımından üstün olan hatlar belirlendikten sonrasında çeşit olmaları için tescile teklif ediliyor.
Kuraklığın tesirinin ve şiddetinin artmasına ek olarak yanlış ziraat uygulamaları ile toprak giderek çoraklaşıyor. Bu benzer biçimde alanlarda yetişebilen ve değişik çevresel streslere dayanımı buğday ve arpaya gore daha iyi olan tritikalenin yaygınlığı ülkede de gittikçe artıyor.

Yeni çeşitlerle yemlik tüketim yanında, un olarak paçalda kullanılması ekim alanlarının giderek yaygınlaşmasına sebep oluyor. Bu nedenle, mevcut tritikale çalışmalarının genişletilerek geliştirilmesi ile değişik ekolojilere uyum sağlayabilecek yeni çeşitlerin tescil edilebilmesi büyük ehemmiyet taşıyor.
Buğday ve çavdarın bileşimi ile elde edilmiş tek senelik bir yem bitkisi tritikale, yüksek genetik özellikler içeren nebat kaba yem, saman ve tahıl olarak kullanılabiliyor.

Daha yüksek kalitede, yılda 2 kez ürün veriyor

Tritikale kaba yem olarak yüksek kaliteye haiz ve yılda 2 kez ürün alınabiliyor. Erozyondan etkilenen toprakları koruma özelliği olan nebat, uygun dönemde hasat edilip silaj yapıldığında, süt verimini pozitif yönde etkiliyor.

Buğday ve arpa üretimi için uygun olmayan alanlarda da yetiştirilebilirken tritikale, toprak derinliği azca çorak kurak ve kışları sert geçen bölgelerde buğdaydan daha verimli olabiliyor. Tritikale bitkisi için dekara 60 lira destekleme ödemesi yapılıyor.
Destekleme kapsamında yer edinen tritikale ekilişleri 2021’de 468 bin 835 dekar alanda yapılarak 673 bin 112 ton ürün elde edildi.

Tritikale ekiminin yoğun olduğu ilk 5 il İzmir, Muğla, Denizli, Burdur ve Aydın olarak sıralandı.

“Tritikale için sertifikalı tohum kullanım desteğini 50 liraya çıkardık”

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci de daha ilkin hububatta sertifikalı tohum desteğinin dekara 24 liradan 50 liraya çıkarıldığının altını çizerek, “Arpa, buğday, çavdar, tritikale, yulaf ve çeltik için dekarda 16 lira olarak açıklanan sertifikalı tohum kullanım desteği 2022 yılı için 24 liraya yükseltilmişti. Bu destek miktarını 2023 yılı ödemelerinde 24 liradan 50 liraya çıkardık. Bu stratejik ürünlere verdiğimiz önemin bir göstergesi.” dedi.