TCMB Başkanı Kavcıoğlu: Enflasyonun mayıstan sonra inmeye başlayacak

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, Merkez Bankasında düzenlenen “Enflasyon Raporu 2022-II BilgilendirmeToplantısı”nda, “arz yönlü ve para politikası tesir alanı dışındaki arızi faktörlerin fiyat artışları üstünde oluşturduğu geçici etkilerin ima etmiş olduğu alanın kullanımını tamamladıklarını” söylemiş oldu.

Ocak-nisan döneminde yedi gün vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 14 düzeyinde durağan(durgun) tutulmasına karar verdiklerini aktaran Kavcıoğlu, “Merkez Bankası fonlaması mütevazi bir operasyonel çerçevede açık piyasa işlemleri ve para takası işlemleri kanalıyla yapılmış, gecelik faizler Merkez Bankası siyaset faizi civarında gerçekleşmiştir. Merkez Bankasının öngörülebilir likidite yönetimi yardımıyla Borsa İstanbul gecelik repo faizleri, siyaset faizi çevresinde dalgalanmaya devam etmiştir.” dedi.

Kavcıoğlu, orta vadeli tahminler üretilirken tutumsal görünümü esas aldıklarını dile getirerek, ithalat tutarları, besin tutarları, küresel gelişme ve maliye politikası benzer biçimde dışsal unsurlar için varsayımları gözden geçirdiklerini ve güncellediklerini kaydetti.

Sıcak çatışma ortamına dönüşen Ukrayna ve Rusya arasındaki gerginliğin etkisiyle internasyonal emtia fiyatlarının geçen rapor dönemine nazaran belirgin bir halde yükseldiğine dikkati çeken Kavcıoğlu, senenin ilk çeyreğinde elektrik ve naturel gaz fiyatlarında yüksek artışlar görüldüğünü açıkladı.

“Ham petrol tutarları varsayımlarımız 2022’de 102,2 dolar”

Kavcıoğlu, “Tahminlerimizde baz aldığımız vadeli fiyat eğrileri, ham petrol fiyatlarının önümüzdeki dönemde, Ocak Enflasyon Raporu varsayımlarının mühim bir oranda üstünde kalacağına işaret etmektedir.” dedi.

Bu doğrultuda, ham petrol fiyatlarına ilişkin varsayımları da paylaşan Kavcıoğlu, “Ham petrol fiyatlarına ilişkin varsayımlarımızı 2022 senesinde averaj 102,2, 2023 senesinde ise averaj 93,9 doları olarak güncelledik.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, enerji dışı emtia fiyatlarının, arz-talep uyumsuzluğu, taşımacılık maliyetlerindeki artışlar, jeopolitik gelişmeler ve tarımsal kuraklığa bağlı olarak yükselişine devam ettiğini belirterek, ithalat fiyatlarının genel seviyesine ilişkin varsayımlarının da yukarı yönlü güncellendiğini söyledi.

Jeopolitik riskleri, internasyonal besin fiyatlarında süregelen artışların birikimli etkilerini ve tarımsal kuraklık gelişmelerini dikkate alarak besin fiyatlarına yönelik varsayımları 2022 ve 2023 yılları için yukarı yönlü güncellediklerini bildiren Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

“Küresel tutumsal etkinlik üstünde, jeopolitik riskler, artan enerji maliyetleri ve ihtimaller içinde arz sıkıntılarına dair belirsizliklerin artmasına bağlı olarak dış öğrenci ilişkin varsayımlarımızı geçtiğimiz rapor dönemine nazaran aşağı revize ettik. Ayrıca küresel enflasyondaki artışa bağlı olarak 2022 senesinde finansal koşulların bundan önceki rapor döneminde öngörülenden daha sıkı olacağını varsaydık.”

Kavcıoğlu, tahminler üretilirken, makroekonomik politikaların orta vadeli bir perspektifle enflasyonu düşürmeye odaklı, “liralaşma” adımları kapsamında koordineli bir halde belirlendiği bir görünüm esas aldıklarını aktardı.

“Enflasyonun kademeli olarak azalacağını ve hedeflere yakınsayacağını öngörüyoruz”

Şahap Kavcıoğlu, para politikası duruşunun sürdürülebilir fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda belirleneceği bir görünüm altında, küresel sulh ortamının tekrardan tesis edilmesi ve baz etkilerinin de ortadan kalkmasıyla enflasyonun kademeli olarak azalacağını ve hedeflere yakınsayacağını öngördüklerini açıkladı.

Enflasyon yükseldikçe enflasyon beklentilerindeki dağılımın açıldığını dile getiren Kavcıoğlu, dolayısıyla enflasyonun tahmin edilebileceği aralığın genişlediğini, bu durumun tahmin patikasına da yansıtıldığını söylemiş oldu.

Kavcıoğlu, enflasyon tahminlerini de paylaşarak, “Enflasyon tahmin aralığımızın orta noktaları 2022 yılı sonunda yüzde 42,8, 2023 yıl sonunda yüzde 12,9 ve 2024 yıl sonunda ise yüzde 8,3 seviyelerine karşılık etmektedir. Böylece 2022 yıl sonu enflasyon tahminini 19,6 puanlık güncellemeyle yüzde 23,2’den yüzde 42,8’e yükselttik.” dedi.

Tahminlere tesir eden faktörlere de değinen Kavcıoğlu, şöyleki devam etti:

“Bir önceki rapor dönemine nazaran Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncelleme enflasyon tahminini 5,5 puan artırırken, besin tutarları varsayımındaki artıştan 2,8 puan katkı gelmektedir. Diğer taraftan, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar, büyük seviyede alkol-tütün tutarları ile elektrik ve naturel gaz fiyatlarındaki artış kaynaklı olarak yıl sonu enflasyon tahminini 2,1 puan yukarı çekerken başlangıç koşullarındaki güncellemenin enflasyon ana eğilimine katkısı tahminler üstünde 9,3 puan artışa niçin olmuştur. Ayrıca çıktı açığındaki güncellemenin ise tahminlerimize 0,1 puan aşağı yönlü katkısı olmaktadır.”

Kavcıoğlu, “2023 yıl sonu enflasyon tahminini de yüzde 8,2’den yüzde 12,9’a yükselttik. Başlangıç koşullarındaki güncellemenin enflasyonun ana eğilimine tesirleri, 2023 yıl sonu enflasyon tahminini 1,9 puan artırmaktadır.” ifadelerini kullandı.

Öte taraftan besin enflasyonu varsayımındaki güncellemenin, tahmini 0,7 puan yukarı çektiğini aktaran Kavcıoğlu, Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarının tahmine 2,2 puan yükseltici yönde katkıda bulunduğunu, çıktı açığındaki güncellemelerin ise 0,1 puan düşürücü yönde etkilediğini altını çizdi.

Kavcıoğlu, şubat ayında çatışmaya dönüşen jeopolitik risklerin, Kovid-19 salgınının peşinden tedarik zincirindeki aksamaların artmasına, arz kısıtlarının tekrardan kötüleşmesine niçin bulunduğunu söylemiş oldu.

Çin’de artan olay sayıları neticesinde alınan karantina önlemlerinin genişletilmesinin arz sürekliliğindeki bozulmayı derinleştirdiğine dikkati çeken Kavcıoğlu, şu ifadeleri kullandı:

“Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın, başta Avro Bölgesi olmak suretiyle, küresel ekonomiyi emtia tutarları, tedarik ve tecim kanallarıyla etkilemesi küresel gelişme görünümü üstündeki riskleri artırmaktadır. Bu doğrultuda tecim ortaklarımızdaki gelişme beklentileri de önceki rapor dönemine nazaran aşağı yönlü güncellenmektedir.”

Salgın sürecinde tedarik problemleri sebebiyle artan enflasyonun, jeopolitik risklerin artışını takiben bu kez emtia tutarları kanalıyla yükseldiğini dile getiren Kavcıoğlu, şu değerlendirmede bulunmuş oldu:

“Bölgesel çatışmaların tetiklediği kuvvetli negatif arz şokları, küresel ham madde fiyatlarında büyük artışa yol açmıştır. Dünya genelinde gerek manşet gerekse çekirdek enflasyon oranları yüksek seviyelere ulaşmıştır. Salgının etkilerinin zayıflamasıyla ortadan kalkması beklenen arz ve tedarik sorunları hemen hemen düzelme eğilimine girmedi. Aynı zamanda jeopolitik riskler de bahsedilen kanallarla, enflasyonu negatif etkilemeye devam etmiştir.”

Kavcıoğlu, yurt içi makro ekonomik görünüm mevzusunda da data vererek, Türkiye’nin 2021 yılının dördüncü çeyreğinde OECD ülkeleri içinde net ihracatı senelik büyümeye en fazla katkı yapmış olduğu ülkeler içinde yer aldığını bildirdi.

Bu senenin birinci çeyreğine ilişkin verilerin, tutumsal faaliyetin kompozisyonundaki iyileşme eğiliminin devam ettiğini gösterdiğini özetleyen Kavcıoğlu, bu zamanda, iç talebin bir miktar ivme kaybetmekle beraber üretimin, dış talebin katkısıyla, enerjisini koruduğunu açıkladı.

“Sanayi ciro endeksleri de yurt dışı talebin endüstri üretimini pozitif etkilediğini göstermektedir”

Üretimde gözlenen artışın imalat sanayisinin geneline yayılırken ihracatçı sektörlerde endüstri üretimi daha kuvvetli seyrettiğini belirten Kavcıoğlu, şöyleki devam etti:

“Sanayi ciro endeksleri de yurt dışı talebin endüstri üretimini pozitif etkilediğini göstermektedir. Sanayi üretimi uzun süredir devam eden arz kısıtlarına karşın esnek ve dayanıklı yapısıyla büyümeyi ve iş gücü piyasasını desteklemektedir. Yatırım harcamaları kuvvetli bir artış eğilimindedir. Potansiyel büyümenin sürükleyicilerinden makine-teçhizat yatırımları 2019 yılının son çeyreğinden bu yana dokuz çeyrektir senelik bazda üst üste artış kaydetmektedir. Söz mevzusu dönemde makine-teçhizat yatırımlarının senelik bazda averaj gelişme oranı ortalama yüzde 20 seviyesinde olmuştur. Diğer taraftan, net ihracat benzer biçimde cari dengeyi destekleyen bileşenlerin katkısı salgın sonrasında yüksek seviyelerde gerçekleşmiştir. Bu durum büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerinin güçlendiğine işaret etmektedir. 2021’de makine-teçhizat yatırımları ve net ihracatın gayrisafi yurtiçi hasıla içindeki oranı yüzde 17,4’e çıkarak son 10 senenin en yüksek seviyesine ulaşmıştır.”

Kavcıoğlu, anket verilerinin, nisan ayı itibarıyla firmaların gelecek dönem yatırım harcamalarını artırmayı planladığına işaret ettiğine dikkati çekerek, bu eğilimin yatırım malı üreten ve ihracatçı sektörler başta olmak suretiyle tüm sektörlere yayılarak güçlendiğini gözlemlendiğini bildirdi.

Kavcıoğlu, ocak-şubat ayları averajına bakıldığında yatırım malları ithalatında ve ana para malları başta olmak suretiyle endüstri üretiminde görülen artışlar durağan(durgun) ana para malları talebinin kuvvetli seyrettiğini teyit ettiğini bildirdi.

Kapasite kullanım oranlarının bazı sektörlerde tarihsel ortalamalarının üstüne çıktığını, ilave kapasite ihtiyacının gelecek dönemde de yatırım talebini destekleyebilecek bir unsur bulunduğunu değerlendirdiklerini aktaran Kavcıoğlu, bu çerçevede, artan yatırım ihtiyacının uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileriyle karşılanması ehemmiyet arz ettiğini söylemiş oldu.

Kompozisyonu güçlenen büyümenin iş gücü piyasasına yansımalarının da kıvanç verici bulunduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

“Yurt içi üretim ihracatın katkısıyla kuvvetli seyrederken ekonomimizin istihdam oluşturma kapasitesinin devamlı arttığını görüyoruz. Şubat ayı itibarıyla son bir yılda mevsimsellikten arındırılmış olarak istihdam 2,4 milyon şahıs kadar artış göstermiştir. Bu dönemde iş gücüne katılım oranı artarken işsizlik oranı yüzde 13,2’den yüzde 10,7’ye gerilemiştir. Türkiye salgın sonrasında OECD ülkeleri içinde istihdamını en fazla artıran ülke olmuştur. Yüksek frekanslı veriler, istihdam görünümündeki iyileşmenin ve iş gücü piyasasındaki pozitif seyrin tutumsal etkinlik görünümüyle uyumlu olarak sürdüğüne işaret etmektedir. Salgın sonrası istihdam artışlarına endüstri sektörü kuvvetli katkı verirken, anketler imalat sanayinde istihdam beklentilerinin yüksek seviyelerde bulunduğunu gösteriyor. Bu çerçevede, önümüzdeki dönemde istihdamın artışının devam edeceğini öngörüyoruz.”

“İhracata dayalı gelişme sürdürülebilir fiyat istikrarı için ehemmiyet arz ediyor”
İhracata dayalı büyümenin sürdürülebilir fiyat istikrarı için ehemmiyet arz ettiğinin altını çizen Kavcıoğlu, Türkiye ekonomisinin, komşu ve yakın bölgede bulunan yada emsal ülkelerle karşılaştırıldığında, imalat sanayisinin ihracattaki payının, ihracat meydana getirilen ürün ve pazar sayısı ile ihracat çeşitliliği bakımından öne çıktığını söylemiş oldu.

Ülkenin ihracatında imalat sanayisi ürünlerinin payının yüzde 78 ile öteki emsal ve çevre ülkelerin çoğuna kıyasla daha yüksek olduğuna işaret eden Kavcıoğlu, şu değerlendirmede bulunmuş oldu:

“Ülkemiz, 200’den fazla ülkeye 4 bin 300 civarında çeşitte ürün satarak benzer ülkelere kıyasla daha yüksek bir pazar ve ürün çeşitlenmesine ulaşmıştır. En fazla ihracatı meydana getirilen üç ürünün toplam ihracat içindeki payının ortalama yüzde 29 benzer biçimde görece düşük bir oranda olması ise ihracatın belli ürünlerde yoğunlaşmadığına işaret etmektedir. Salgın döneminde Türkiye’nin küresel ticaretteki konumu ehemmiyet kazanmış, ekonomimizin haiz olduğu göreli avantajları değerlendirebileceği bir fırsat penceresi oluşmuştur. Bu dönemde ekonomimiz hızla bölgesel bir üretim merkezine dönüşmektedir.”

Ülke büyümesinin yapısında ihracat odaklı mühim bir dönüşüm yaşandığını belirten Kavcıoğlu, ihracatın 2021’de 225 milyar dolara ulaştığına, salgın öncesi döneme kıyasla ihracattaki büyümenin OECD ülkeleri içinde en iyi performanslardan biri olarak kayda geçtiğine dikkati çekti.

İhracatın, salgın döneminde yakaladığı artış eğilimini, 2022’nin ilk çeyreğinde yükselen bölgesel risklere karşın koruduğunu özetleyen Kavcıoğlu, bölgesel çatışmanın etkileriyle kaçınılmaz olarak Rusya ve Ukrayna’ya olan ihracat azalırken, aynı dönemde Avrupa Birliği’ne ihracatın belirgin artış gösterdiğini, ihracattaki ihtimaller içinde kayıpların oldukca kısa süre içinde telafi edilebildiğini söylemiş oldu.

Jeopolitik gelişmelerin etkisiyle enerji fiyatlarındaki üstün dereceli artışların ivmelenerek sürmesi sonucunda ithalatın ilk çeyrekte yükseldiğini vurgulayan Kavcıoğlu, altın ve enerji hariç tutulduğunda ara malları ithalatının, enerji dışı emtia fiyatlarındaki artışlara paralel olarak yükselişini sürdürdüğünü, tüketim ve yatırım malları ithalatının ise nispeten daha sınırı olan arttığını bildirdi.

Kaynak: AA