Türkiye’de en yüksek gelire haiz yüzde 20’lik grubun toplam gelirden almış olduğu hisse, geçen yıl bundan önceki yıla nazaran 0,8 puan azalarak yüzde 46,7’ye gerilerken, en düşük gelire haiz yüzde 20’lik grubun almış olduğu hisse 0,2 puan artarak yüzde 6,1’e terfi etti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılına ilişkin Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması neticelerini deklare etti.
Hane halkı kullanılabilir gelirinin, hane halkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak hesaplanan eşdeğer hane halkı ebatlarına bölünmesiyle elde edilmiş “eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine” nazaran, en yüksek gelire haiz yüzde 20’lik grubun toplam gelirden almış olduğu hisse, 2021’de bundan önceki yıla kıyasla 0,8 puan azalarak yüzde 46,7 oldu.
En düşük gelire haiz yüzde 20’lik grubun almış olduğu hisse 0,2 puan artarak yüzde 6,1’e çıktı.
Gini katsayısı azaldı
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade eden Gini katsayısı, 2021’de bundan önceki yıla nazaran 0,009 puan azalışla 0,401 olarak tahmin edildi.
Türkiye’de senelik averaj hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl bundan önceki yıla nazaran yüzde 10,6 artarak 76 bin 733 liraya terfi etti.
Öte taraftan, Türkiye’de senelik averaj eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri de bundan önceki yıla nazaran yüzde 11,9 artarak 33 bin 428 liradan 37 bin 400 liraya çıktı.
Senelik averaj eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, 2020’ye nazaran 6 bin 585 lira artarak 49 bin 297 lirayla tek kişilik hane halklarının oldu.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının senelik averaj eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 lirayken, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu değerin 38 bin 159 lira olduğu görüldü.
En düşük senelik averaj eşdeğer kullanılabilir hane halkı fert gelirine haiz hane halkı tipi ise 29 bin 445 lirayla minimum bir çekirdek aile ve öteki kişilerden oluşan hane halkları oldu.
Toplam eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirleri içinde en yüksek oranı, yüzde 47,1 ile bundan önceki yıla nazaran aynı kalan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 23,9 ile önceki yıla nazaran 2,1 puanlık artış gösteren toplumsal aktarma geliri alırken, üçüncü sırayı yüzde 17,5 ile 2020’ye nazaran 0,2 puan azalan müteşebbis geliri aldı.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki oranı 2020’ye nazaran 2,5 puan artarak yüzde 20,9 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki oranı 1,7 puan azalarak yüzde 90 olarak gerçekleşti.
Senelik averaj esas iş gelirlerinde yükseköğretim mezunları ilk sırada
Senelik averaj esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 68 bin 229 lira, lise ve dengi okul mezunlarında 47 bin 326 lira, lise altı eğitimlilerde 35 bin 344 lira, bir okul bitirmeyenlerde 25 bin 911 lira ve okur-yazar olmayan fertlerde 19 bin 835 lira olarak hesaplandı.
Senelik averaj esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 18,2 ile okur-yazar olmayan, en düşük artış ise yüzde 7,6 ile lise altı eğitimli fertlerde kaydedildi.
Esas iş gelirleri sektörel olarak incelendiğinde, en yüksek senelik averaj gelirin 51 bin 173 lirayla hizmet sektöründe, en düşük senelik averaj gelirin ise 32 bin 635 lirayla ziraat sektöründe görüldü. Bir önceki yıla nazaran senelik averaj esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 29,2 ile ziraat sektöründe gözlenirken, bunu yüzde 11,2 ile hizmet sektörü izledi. Diğer taraftan endüstri sektöründe yüzde 6,1, inşaat sektöründe ise yüzde 4,7 artış kaydedildi.
Senelik averaj esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 136 bin 280 lira, ücretli-maaşlılarda 46 bin 846 lira, kendi hesabına çalışanlarda 37 bin 871 lira ve yevmiyelilerde 18 bin 6 lira olarak hesaplandı. Bu dönemde en yüksek artış yüzde 14 ile kendi hesabına çalışanlarda, en düşük artış ise yüzde 2,4 ile yevmiyelilerde oldu.
En düşük yoksulluk oranı yükseköğretim mezunlarında
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan (ortanca) gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına nazaran, yoksulluk oranı 2021’de bundan önceki yıla kıyasla 0,6 puan azalarak yüzde 14,4 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına nazaran yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan azalarak yüzde 21,3 olarak gerçekleşti.
Tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı bundan önceki yıla nazaran 4,4 puan azalarak yüzde 6,5, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarında ise 0,4 puan azalarak yüzde 9,1 oldu. En azca bir çekirdek aile ve öteki kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı 0,1 puan artarak yüzde 18,5’e çıktı. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak yüzde 14,2’ye geriledi.
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 24,1’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,4’ü, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,5’i yoksul olarak kayıtlara geçti. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,5 ile en düşük yoksulluk oranına haiz grup oldu.
“Devamlı yoksulluk” oranı
Dört senelik açık oturum veri kullanılarak hesaplanan devamlı yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve hem de önceki üç yıldan minimum ikisinde de yoksul olan fertleri kapsıyor. Buna nazaran, 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran devamlı yoksulluk oranı bundan önceki yıla nazaran 0,1 puan artarak yüzde 13,8 oldu.
Oturulan konuta haiz olanların oranı 0,3 puan azalarak 2021’de yüzde 57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 26,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 14,6 olarak gerçekleşti.
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 34,3’ü konutunda izolasyondan dolayı ısınma problemi, yüzde 33,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri benzer biçimde problemleri yaşarken, yüzde 23,4’ü trafik yada endüstrinin niçin olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği yada öteki çevresel sorunlarla karşılaştı.
Bir önceki yıla nazaran konut alımı ve konut harcamaları haricinde borç yada taksit ödemesi olanların oranı 5,4 puan artarak yüzde 63,7 oldu. Nüfusun yüzde 6,6’sına bu ödemeler yük getirmezken yüzde 23’üne oldukca yük getirdi. Hanelerin yüzde 60,8’i evden uzakta bir haftalık dinlence harcamalarını, yüzde 38,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yiyecek harcamasını, yüzde 33,4’ü beklenmedik harcamaları, yüzde 20,5’i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk; çamaşır makinesi, renkli tv, telefon ve otomobil sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık dinlence harcamasını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yiyecek yiyebilme ve evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtıyor.
Belirtilen dokuz maddenin minimum dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan ciddi maddi yoksunluk oranı, 2020 senesinde yüzde 27,4 iken 2021 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak yüzde 27,2 olarak gerçekleşti.
Kaynak: AA
