Türk tarihinin en eski yazılı örneği olan Tonyukuk Yazıtları için müze yapılıyor
Moğolistan sınırları içinde bulunan ve ilk yazılı örneklerimiz olan Göktürk(Orhun) Kitabeleri(Yazıtları) olarak malum zamanı eserlerimize haiz çıkıyoruz. TİKA kitabelerin bulunmuş olduğu yere müze yaptırıyor. Müze hakkında gelişmelere geçmeden ilkin kitabeler hakkında kısa data aktaralım.
Bilindiği şeklinde Orhun Yazıtları, Türklerin yazınsal kıymet taşıyan ilk yazılı metinleridir. Yazıtlarda kullanılan dil, tüm dış etkilerden uzak, saf Türkçedir. Yazıtlar, Türklerin ilk ulusal alfabesi olan Göktürk alfabesi ile yazılmıştır. Alfabe 4’ü sesli, 34’ü sessiz harften oluşur. Yazıda harfler birbirine birleştirilmez, kelimelerde birbirinden iki nokta (:) konularak ayrılır. Sağdan sola ve yukarıdan aşağıya yazılır. Orhun abidelerinde yazılar yukarıdan aşağıya yazılmış ve sağdan sola doğru istiflenmiştir.
Yazıtlar Bile Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir
Yazıtlar Türkçe’nin ilk düz yazı örnekleridir. Yazıtlar Kültigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilmiştir. Kültigin yazıtında Göktürk geçmişine ilişkin vakalar, Bilge Kağan’ın ağzından nakledilerek birlik, bütünlük mesajı verilir. Bilge Kağan Anıtı Bilge Kağan adına oğlu Tenri Kağan tarafınca 735 senesinde dikilmiştir. Yazıtta Bilge Kağan’ın ağzından devletin iyi mi büyümüş olduğu anlatılmakta ve Kültigin’in ölümünden sonraki vakalar ilave edilmektedir. Yazıtta vakaları nakleden, öğütler veren Bilge Kağan’dır.
Tonyukuk anıtı 4 cepheli 2 Dikili taş halindedir. Yazılar, öteki taşlara bakılırsa daha silik durumdadır. Tonyukuk, Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kaan’ın amcası Kapgan Kağan’ın ve Bilge Kağan’ın başveziri idi. Bu Anıtı ihtiyarlık devrinde kendisi diktirmiştir ve yazılar da kendisine aittir. Taşlarda Göktürkler’in Çin esaretinden iyi mi kurtulmuş olduğu, kurtuluş savaşının iyi mi yapıldığı ve Tonyukuk’un neler yapmış olduğu anlatılır.
Tonyukuk Yazıtları için yapılacak müzenin temeli atıldı
Moğolistan’ın başkenti Ulan Batur’a 59 kilometre uzaklıktaki Tonyukuk yazıtları için müze yaptırılıyor. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı TİKA tarafınca inşa edilecek müzenin temel atma törenine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da katıldı.
Bakan Ersoy, abidelerin Türk ve dünya zamanı için son aşama mühim bulunduğunu altını çizdi. Bilge Tonyukuk’un kendisinden sonrasında gelen Türk devletlerine yol gösterdiğine dikkati çekti. Bakan Ersoy, merasim öncesinde Moğolistan Kültür Bakanı Nomin Çinbat ile görüştü. İki bakan, kültürel ortaklık anlaşması imzaladı.
