Facebook, Twitter, Google benzer biçimde büyük firmalar ve çeşitli boyutlardaki toplumsal medya platformlarının yazılımlarına yerleştirilen ırkçı algoritmalarla siyahiler maymunla, Filistin kelimesi ise terörle eşleştiriliyor.

Yapay zeka, ırkçılaşabilir mi?

Bilgisayar bilimleri, algoritmalar ve suni zeka üstüne araştırmalar meydana getiren Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Temel Tıp Bilimleri Kısmı, Biyoistatistik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Kirişçi, suni zekanın iyi mi ırkçı sistemler haline getirilmiş olduğu hakkında değerlendirmelerde bulunmuş oldu.

Yapay zeka, ırkçı algoritmalarla oluşturulduğunda insanlığı tehdit ediyor – VİDEO

“Filistin ya da Myanmar benzer biçimde bölgelerde ayrımcı algoritmalar var”

AA’nın haberine gore; Prof. Dr. Kirişçi, algoritmaların, programcılarının zihnindeki ayrımcı sistemlere gore çalıştığını belirterek, Filistin ve Myanmar benzer biçimde bölgelere yönelik ayrımcı algoritmaların varlığına işaret etti. Kirişçi şu şekilde devam etti:

“Algoritmalar, beyazların tasarladığı dünyada siyahileri kötüleyecek şekilde çalışıyor. Filistin ifadesi geçtiğinde altyazıda teröristi kullanıyor. Bazı insanları, bazı toplulukları ve hatta bir ülkeyi yok sayan algoritmalar var. Myanmar’ı bir yer olarak ortaya koymayan, orada yaşayanları insan olarak da tanımlamayan fazlaca sert algoritmaların çalmış olduğu haber siteleriyle karşılaştık. Bu devamlı oluyor mu? Evet, oluyor. Zaten problem da buradan çıkıyor. O denli fazlaca ırkçı söylem var ki aniden kriminal vakalar algoritmalarla temize çıkartılıp masum vakalar kirletiliyor.”

“Floyd’un katili polis, masum benzer biçimde yayınlandı”

ABD’de polis sertliği sonucu yaşamını kaybeden siyahi George Floyd vakasının arkasından bazı ırkçı yazılımların fail polis memurunu masum gösterdiğini aktaran Kirişçi, “Floyd vakasını tersten sunan algoritmaların azca yada fazlaca olmasından ziyade bazı algoritmaların masum bir mantıkta çalışmadığını fark etmek mühim. Siz ne yapmış olursanız yapın algoritmalar onu yazanın zihnindeki ayrımcı sistemlere gore çalışıyor.” ifadesini kullandı.

“Algoritma ya da suni zeka değil onları programlayanlar ırkçı”

Kirişçi, suni zekanın en kolay haliyle “insanoğlunun düşünme biçimini makinalara öğretmeye emek harcama” şeklinde tanımlanabileceğini kaydederek, bu yüzden teknolojik ürünlere “akıllı” denmesinin doğru olmadığını açıkladı.

Irkçı algoritmaları tartışırken aslına bakarsak ırkçı zihniyetlerin tartışılması icap ettiğinin altını çizen Kirişçi, “Irkçı olan yada ayrımcılık meydana getiren aslına bakarsak algoritmalar değil. Tırnak içinde ‘İnsanı yok edeceğini iddia ettiğimiz algoritmalar’ mümkün değil. Biz bu meseleyi konuşurken onları üreten, bu fikri veren ve onlara iyi mi düşünmesi icap ettiğini özetleyen insanoğlunun sorunlarını tartışmış oluyoruz. Aksi takdirde gerçek kişiyle savaşım etmek yada karşı durmak yerine soyut, belirsiz bir şeyle uğraşıyoruz.” dedi.

Kirişçi, arama çubuğuna “ape” (maymun) yazıldığında eski ABD Başkanı Barack Obama’nın eşi Michelle Obama’nın fotoğrafının çıkmış olduğu algoritma çalışmasının tepkilere niçin bulunduğunu aktararak, “Barack Obama’nın ABD Başkanı olduğu dönemde Beyaz Sarayı ‘zenci sarayı’ olarak tanımlayan algoritmalar var. Bu ırkçılığı üreten yapıyı bir makine niye yapsın ki? Bir algoritma yada makine kendi kendine sizi yada beni niye kötülesin? Esasında makinenin bu şekilde bir imkanı yok fakat onun arkasındaki fikir dünyasını, şu demek oluyor ki akıl eden iradeli varlığın algoritmayı bu şekilde organize etmesi mümkün.” şeklinde konuştu.

“Sanal dünya aslına bakarsak korkulu baskıcı, ırkçı ve ayrımcı”

Algoritmaların, haber siteleri ve toplumsal medya platformlarında ırkçı ve manipülatif amaçlarla kullanıldığına dikkati çeken Kirişçi, şunları dile getirdi:

“Sosyal medyada üretilen algoritmalar, sizin yaptığınız fazlaca güzel bir emek harcama eğer kendilerini kodlayanlar tarafınca rahatsız edici görülüyorsa, sizi platformun en arkasına atıyor. Sizden söz edildiğinde rastlanmayacak şekilde bloke ediyor. İnsanlara yararlı birçok şey ürettiğinizi varsayalım, eğer yaptığınız işlerin bir endüstriye zarar verdiği düşünülüyorsa bekletme uygulanıyor. Aslında siz halen orada varsınız fakat önünüze perde çekiliyor ve arandığınız vakit bile bulunmuyorsunuz. Tırnak içinde özgür olan bu sanal dünya aslına bakarsak korkulu baskıcı, ırkçı ve ayrımcı bir sistem. Sadece bunu kurgulayanlar kendilerini fazlaca iyi gizlemeyi başarmış.”

“Z kuşağı da geride kaldı, Alfa nesli geldi”

Kirişçi, ufak yaşlarındaki evlatların bile akıllı telefonları informasyon deposu olarak kullanabildiğini belirterek, “Z kuşağı da geride kaldı. Dijital dünyanın içine doğan bu ufaklıklara ‘Alfa nesli’ diyoruz. Çocuk toplumsal medyanın içine dünyaya gelen. Dolayısıyla oradan yaşanmış olan vakaları öğreniyor ve yaşamını ona gore organize ediyor. Evlatların biyolojik anası yada babasıyız fakat hayatlarını oraya gore organize ediyorlar. Bunların hepsi bir algoritmalar zinciriyle çalışıyor. Çocuklar ırkçı, ayrımcı yada ideolojik amaçlarla da kullanılan bu algoritmalar tarafınca eğitiliyor.” diye konuştu.

“Irkçılık öğretilen suni zeka insan yaşamına tehdit oluşturabilir”

Yeni veri kaynaklarından elde edilmiş daha büyük, daha karmaşık veri kümelerini ifade eden “Big Data” (Büyük Veri) terimi ve ayrımcılık mevzusuna değinen Kirişçi, “Big Data’nın kendisinde de algoritma akışı var. Bir değil, binlerce hatta milyonlarca algoritma çalışıyor. O algoritmalar da kim ne organize ederse veri ona gore size karşılık veriyor. Bir zincir benzer biçimde düşünürsek, halkalarının herhangi bir yerinde gene insandan bulaşan ayrımcılık noktası var ise birileri oraya müdahil olarak o verileri ayrımcı ve ırkçı şekilde organize edebilir.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Kirişçi, suni zekanın yaşamın pek fazlaca alanında kullanıldığı benzer biçimde mahkemelerde kullanılması için emek harcamalar yapıldığını anlatarak, mahkeme modellemesinde kullanılacak suni zekanın suçlu olan beyaz kişiyi masum, masum olan siyahiyi ise suçlu kabul edilebileceğini söylemiş oldu. Kirişçi şunları kaydetti:

“İnsanlar iyi mi karar verirken ırkçı ve ayrımcı tavır gösterebiliyorsa suni zekaya ‘beyaz ve siyahi ayrımını’ ırkçı halde anlattığınız andan itibaren mahkeme süreçlerinin hepsi aynı sonucu verecektir. Binlerce hakimden bir ihtimal birkaçı ayrımcılık meydana getirecek kim bilir buna asla rastlamayacak. Aynı eğilimdeki bir makina ile karşılaştığınızda tüm davalarda aynı ayrımcılıkla karşılaşacaksınız. Bu aslına bakarsak insan yaşamını tehdit eden bir durum fakat aslına bakarsak insan yaşamını tehdit eden algoritma ve makinalar değil, akıllı ve iradeli varlık olan insan.”