Yüzey sularının yer altına sızarak katmanlar arasındaki boşluklarda ya da geçirimsiz katman üstündeki geçirimli katmanda birikmesine yer altı suyu denir. Sızma vakayı neticeyi yer altında depolanan bu suların yer çehresine kendiliğinden çıktığı yerlere ise kaynak denir. Kaynak suları, kışın ılık, yazın soğuk olurlar. Başlıcaları aşağıda sıralanmıştır.
Günümüze kadar içmesuyu sağlamak emeli ile özellikle yer altı sularından faydalanılmıştır.
Yüzeysel su kaynaklarının her geçen gün çoğalan bir süratle evsel, zirai ve özellikle sanayi atıkları ile lekelendiği, neticesinde de millet sıhhatinin tehdit edildiği, ekolojik dengenin bozulduğu ve suların ekonomik değerinin yitirildiği öğrenilen bir reeldir. Bu da yüzeysel su kaynaklarının kullanılabilirliği için lüzumlu arıtma giderlerini artırmaktadır
Vali Çeşmesi (Cankurtaran), Kocapınar (Honaz), Değirmenönü (Yeşilköy), Kestane deresi (Buldan, Gümüşsü, Işıklı, Gürpınar (Çivril), Güney suyu, Akgöz pınarı (Işıklı), Göz ismini taşıyan sular (Honaz), Kırkpınar (Karahisar-Tavas).
Daha 1960-1970 seneleri arasında şehir merkezinde akmakta olan, Yenimahalle mahallesinde Akpınar (Eğitim Fak.
doğusu), Muttasıp pınarı (Kıbrıs Şehitleri Cad.) ayrıca Kuşpınar, Başpınar (Askeri Gazino’nun kuzeybatı), Fındıksuyu (Çamlık-Atış Poligonu arası), Kozpınar (Zeytinköy batısı) gibi kaynakların büyük kısmı şehir içme suyu ağına alınmış, kimileri az da olsa akışlarım sürdürmekte, piknik yeri olarak yararlanılmaktadır. Bazı kaynak sulan üzerinde de kültür balıkçılığı emeliyle kuruluşlar kurulmuştur.
Bolu’da özellikle Düzce ve Bolu ovalarını çevreleyen dağlar ormanca zengin olup yağışların toprağa basitçe sızmasını sağlayarak yer altı su katmanının zenginleşmesini sağlarlar.
Buna rağmen sular faylı kısımlarda toplanmışsa altta mağmadan gelen agresif gazların etkisi ile ısınır ve bazı mineralleri eriterek bünyelerine alıp yeryüzüne çıkarlar. bu vaziyette sıcak su kaynakları ile maden suları oluşur. Bolu’da da maden sularına tesadüfülür. Zira arazi tektonik çöküntü ve faylarla parçalanmıştır.
Maden sularının en ehemmiyetlileri şunlardır:
a) Ömerler Maden Suyu: Bolu’ya 16 kilometre. Abant yolu üzerindedir.
Bileşiminde kalsiyum bikarbonat ve magnezyum yer alır. Radyoaktivitesi 6,4 olup mide ve böbrek rahatsızlıklarına iyi kazanç. Çağdaş şişeleme kuruluşları ile etraf şehirlere dağıtımı yapılmaktadır.
b) Akkaya Maden Suyu: Bolu’ya 6 kilometre. mesafede bir tepeden çıkar. Sıcaklığı 20o olup karbonik asit bakımından zengindir. Su, verandalı bir yüzeyden akarken içindeki karbon gazının uçması ile eriyik halindeki kireç açığa çıkarak dalga dalga traverten örtüler oluşturmakta ve ünlü Pamukkale’ ye benzeyen görüntüler ortaya çıkmaktadır.
c) Kaplıca yolu üzerinde Bolu tarafında birkaç yerden çıkar.
İçilmesi öneri edilmez. Berk Köyünde çıkan maden suyundan acı su bazlaması yapılır. Ekmek hamurunu kabartmada kullanılır. Hidrokarbonatça zengin ve kalevidir. Radyoaktivitesi 6,8 dir.
d) Kınık Maden Suyu: Köy yolu üzerinde soldadır. Fazla kullanılmaz radyoaktivitesi 2,5 olup ekonomik değeri pek yoktur.
Yer Altı Sularının Beslenmesinde Tesirli Olan Faktörler
1) Yağış ölçüyü,
2) Yağış cinsi (Kar yağışları ile beslenme fazla olur.)
3) Tabanın geçirimliliği ( alüvyal ve karstik alanlarda geçirimlilik fazladır).
4) Arazinin meyli :meylin az olduğu alanlarda beslenme daha fazladır.
5) Nebat örtüsü: Yüzeysel akımı kısıtladığı için.
Taban Suyu: Alüvyal ovaların tabanında bulunurlar.
Beslenme gidişatına göre taban suları bazen yüzeye kadar çıkabilir. Yer altı su seviyesinin düşük olduğu alanlarda ise kuyu açmak suretiyle bu sulardan yararlanılır. Türkiye taban suları bakımından zengindir. Ör: Ege Bölgesinin çöküntü ovaları, Konya,Kayseri, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Bursa, Adapazarı gibi. Yer altı sularının tekrar yeryüzüne çıktığı yere kaynak denir.
Sularının Sıcaklığına Göre Kaynaklar 2 Grupta Araştırılabilir:
A-SOĞUK SU KAYNAKLARI:
Sularını yağışlarla yeryüzünden alırlar.
Sularının sıcaklığı ve akımları sene süresince değişir.
1)Katman Kaynağı (yamaç): Geçirimli tabakların uç kısmından suların yüzeye çıktığı yerdir.
2)Vadi Kaynağı: Vadi tabanlarından çıkan kaynaklardır.
3)Karstik Kaynak (Voklüz): Kalkerli arazilerde yer çehresine çıkan kaynaklardır.
Ör: Düden suyu Bu kaynakların en ehemmiyetli özelliği sularının bol ölçüde kireç kapsamasıdır.
4)Artezyen Kaynağı: Tekne şeklindeki iki geçirimsiz katman arasındaki geçirimli
katmana açılan bir sondaj ile suların püskürerek yer çehresine çıkmasıdır. Öbür
kaynaklardan ayrılan yanı beşeri faktörlerin tesiriyle yer çehresine çıkmasıdır.
B-SICAK SU KAYNAKLARI
Sularını mağmaya yakın alanlardan alırlar.
Suları geldiği derinliğe göre sıcak veya ılıktır.
Sularının sıcaklığı sene süresince aynıdır.
Akım farklılığı olmaz.
Bol ölçüde eriyik madde kapsar.
1)Fay Kaynağı: Fay hattı süresince yeryüzüne çıkan kaynaklardır.
Bu yerlerin ortak özelliği yer yapılarının özelliğidir.
2)Gayzer Kaynağı: Etkin haldeki volkan dağlarından farklı aralıklarla püskürerek çıkan kaynaklardır. Türkiye’de örneklerine tesadüfülmez.
.
