ZCash, Bitcoin’den değişik olarak, merkeziyetsiz bir blockchain esasında şifreleme yoluyla kullanmakta olanlarına daha geniş bir mahremiyet sunan, toplam 21 milyon arza sahip bir kripto paradır.
ZCash nedir? – Kapsamlı ZCash kılavuzu
Her kullanmakta olanın yaptığı işlemler blockchainde takip edilebiliyor. Bu işleyiş dejenerasyonun ve fenaya kullanımın önüne geçerken; aynı zamanda kullanmakta olanın saklılığını da sağlamış oluyor.
Bu mevzuda öne çıkan kripto paraların başında ZCash, Monero (XMR) ve Dash geliyor.
Aynı Bitcoin gibi ZCash de 21 milyon arza sahip. Ancak eşlik yalnızca bu kadar. Bitcoinden değişik olarak ZCash, kullanmakta olanlarının saklılığını sağlamada Bitcoin’den çok ilerde. ZCash bunun için dâhiyane tertip edilmiş bir şifreleme tekniği kullanıyor.
Zcash bir Bitcoin forku mu?
Daha evvel de bahsettik, Zcash 28 Ekim 2016’da Bitcoin blockchaini üzerinde bir fork olarak başladı. İlk evvelleri Zerocoin protocol olarak belirleniyordu.
Vikipedi açıklaması Zcash için şu tasviri yapıyor:
“Protokolün gelişme süreci iyiye gidiyor ve uygulama Zerocoin Electric Coin Şirketi tarafından idareniyor, şirketin değişik ismi Zcash Company.”
Kurucusu ve CEO’su Zooko Wilcox.
Zcash nasıl çalışır?
” Zcash açık bir blockchainde saklı ( genel anlamda saklı bilgiler) başkalaşımlara ihtimal tanıyan bir blockchain ve kriptografik bir para üniteyi.
Madenciler işlem ayrıntılarını kendi bloklarının için yerleştirecekler ve işlem bitirilecek. Peki Zcash işleminin normal Bitcoin işlemlerinden farkı ne?
İlk evvel Zcash işlemini temsilen gösteren şu resmi araştıralım.
Fotoğraf bize ne anlatıyor?
Zcash’de iki ayrı işlem cinsinden birisini tercih edebilirsiniz.
( Zec: Zcash)
Şayet Mehmet, işlemin transparan ve dünyaya açık olmasında bir mahzur bak, o zaman direk Mehmet’in transparan adresine ya da t-addr adresini yollayabilir.
Ancak şayet Mehmet bu işte saklılık istiyorsa ve işlem ayrıntılarının kamuya açık olmasını istemiyorsa, o zaman yalnızca paranın gözetmeli adrese, öbür ismiyle “z-addr” sevk edilmesini isteyebilir.
Şayet her iki dost da birbiri ile yaptıkları işlemlerde gözetmeli adres kullanmak istiyorlarsa o zaman işlemin tüm ayrıntıları saklanır, Ahmet’in kimliği, Mehmet’in kimliği ve işlem ayrıntılarının hepsi.
Zcash de bu kadar yüksek oranda saklılık sağlanabilmesinin sebebi kullandıkları zk-SNARKS veya Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Arguments of Knowledge.
Bilginin ne olduğunu göstermeden belli bir delil bilgisine sahip olduklarını ikna etmek için bir doğrulayıcı (verifier) ile bir ispatlayıcının (prover) iletileştiği interaktif delil sistemleri ile alakalı problemler üzerinde çalışıyorlardı.
Bu tahlilciler, “İnteraktif Ispatlama Sistemleri” üzerinde çalışmalar yürütürken, Prover olarak adlandırılan bir birinci taraf ile Verifier sınan ve iletinin doğruluğunu onaylayan ikincil taraf arasındaki ilişkiyi mevzu edinen teorik çalışmalar yaptılar.
Fakat Goldwasser ve dostlarını ötekilerinden ayıran şey şu suali sormak oldu:
“Bilginin doğruluğunu onaylayan (Verifier) taraf güvenilir değil ise ne olur?”
Bu tahlilciler dönüm noktası bulgularını reelleştirmeden evvel, çoğu delil sistemi, delil sisteminin “sağlamlık” özelliklerine sabrediyordu.
Sordukları sual şuydu: Herkes, doğrulayıcının bilgiyi sızdırmayacağından nasıl emin olabilir ve doğrulama sırasında doğrulayıcının ispatlayıcının ispatlayıcı hakkında öğreneceği bilginin ölçüyü hakkında da kaygılar ortaya çıkabilir.
Bu muammanın muhtelif reel dünya neticeleri de var ve en öne çıkanlardan birisi şifre koruması ile alakalı. Bir web sitesine parola kullanarak giriş yapmak istediğinizi zannedelim. Standart protokol, istemcinin (siz) şifresini yazıp sunucuya yollayacağı, sunucunun şifreyi hash edeceği ve sistemlerinde gizledikleri hash değerine eşitleyeceğidir.
Değerler eşleşirse, sisteme girebilirsiniz.
Sunucu riske girerse veya hücuma uğrarsa, parolanız fena maksatlı tarafa ait olur ve bu da ciddi neticeler doğurabilir. Bu senaryolara karşı koymak için sıfır bilgi delili netlikle koşuldur ve her anlamda yol kırıcıdır.
Sıfır bilgi delili (yukarıyada belirtildiği gibi) mevzubahisi olduğunda iki taraf vardır: ispatlayıcı ve doğrulayıcı.
Bilginizi delil etme usulünüz çoğu zaman ideal bir kriptografik işlevinin tahminleridir.
Bir Bitcoin işlemi şöyle görünüyor:
- Cüzdan ABC123 cüzdan YXZ456’ya 01/01/2014 tarihinde saat 11:03’te 5 BTC gönderdi.
ZCash işlemi ise şöyle görünüyor:
- Cüzdan XXXXXX cüzdan XXXXXX’e 01/01/2014 tarihinde saat 11:03’te XX ZEC gönderdi
Baktığınız gibi işlem hakkında tarih ve saat dışında rastgele bir bilgiye erişmek olanaksız! Bunu “Zero-knowledge proof” isimli teknolojiyi kullanarak reelleştiriyor.
Derinlikli inceleme ve uzun vadeli temennilere bakarsak, Zcash önde gelen mahremiyet odaklı kripto paralardan birisi.
