Engin Apaydın: Bina Sistem Tasarımını Etkileyen Temel Faktörler ve Riskler
Her bina operatörü yada sahibi, risklerin hafifletilebileceği alanları belirlemek için, kendi risk değerlendirmesini bağımsız olarak yapmak zorundadır. Bu risk değerlendirmeleri, bina kullanıcılarının profili, bina içinde hangi faaliyetlerin gerçekleştiği ve binanın ölçeği ve karmaşıklığı dahil olmak suretiyle bir acil durum aydınlatma sistemi tasarlarken dikkate alınması ihtiyaç duyulan belirli risklere ışık meblağ. Kullanım ömrü maliyetleri, bakım ve servis yaklaşımı, dikkate alınması ihtiyaç duyulan ek unsurlardır. Planlama sürecinde, aşağıdaki beş faktörü göz önüne almak önemlidir.
1. Bina kullananları Tanımakla Başlayın
Binanın kullanıcıları kaç yaşlarında? Bina kullanıcılarının sıhhat durumu ve yaşam tarzları iyi mi? Bina kullanıcıları, çevrelerini ne kadar iyi tanıyor? Mesela, yaşlı bireyler görme güçlüğü yaşayabilir ve daha parlak armatürlere gereksinim duyabilir. Çevrelerini iyi tanımayan bireyler, acil bir durumda mevcut koşullara uygun olarak değişebilen kaçış yolları yada “adaptif” çıkış işaretlerinin daha çok aydınlatılmasına gereksinim duyabilirler. Acil yönlendirme armatürlerinin görünürlüğünü ve aydınlatma seviyesini (parlaklığını) çoğaltmak için bir takım çözüm mevcuttur.
2. Bina Enerji Kullanımına Hakim Olun ve Yönetin
Parlaklık seviyesi düştüğünde, bir bina içinde görevlerin ne kadar güvenli bir halde durdurulabileceği, sanayi tarafınca tanımlanan üç “görev riski” seviyesiyle beraber düşünüldüğünde, tasarım aşamasında mühim bir faktördür. Düşük riskli görevler, parlaklık oldukca düşük seviyelere (çoğu zaman 0,5 lux seviyesine) düştüğünde, güvenli bir halde durdurulabilir. Düşük riskli görevler içinde ofisler, sirkülasyon alanları, ticari alanlar, perakende satış alanları, hizmet sektörüne ilişik işletmelerdeki görevler yer alabilir.
Yükse riskli görevler, depolar, kafeler/mutfaklar, yüzme havuzu ve ufak ölçekli fabrikalar benzer biçimde lokasyonlarda ışıklı denetim paneli kullanılarak devamlı güvenli bir halde durdurulabilir. Yüksek riskli + görevler (bazı devamlı ağır üretim süreçleri benzer biçimde) derhal durdurulamaz ve tüm alan üstünde tam aydınlatma elde eden yedek aydınlatmaya gereksinim duyulur.
3. Binanın Büyüklüğü ve Yapısı Mühim
Binanın ölçeği ve yapısı (karmaşıklığı) tahliye sürecini zorlaştırabilir ve bazı durumlarda, mesela yalnızca bir ana kaçış yoluna haiz olan bazı eski binalarda olduğu benzer biçimde, binanın yaşı da mesele yaratabilir. Stadyumlar benzer biçimde büyük spor komplekslerinde, mevcut tüm kaçış yollarını kapsamak yada paniği azaltmak için yüksek düzeyde aydınlatma gerekebilir. Veya tahliyesi daha uzun devam eden (mesela gökdelenler) yada aşamalı tahliye gerektiren binalar için daha uzun soluklu aydınlatma gerekebilir.
4. Yaşamın Devamı İçin Gereken Maliyetler
Yaşam döngüsü toplam haiz olma maliyeti (TCO), planlama aşamasında temel bir faktördür. Toplam haiz olma maliyeti, pek oldukca ticari yatırımda olduğu benzer biçimde, sistemin başlangıçtaki tasarım ve kurulumuna ilişkin ana para maliyeti (CAPEX) ile kullanım ömrü süresince ilgili işletme maliyeti (OPEX) içinde bir köprü vazifesi görmektedir.
Bir üniversite yerleşkesi içindeki yaşam döngüsü maliyetlerine ilişkin Eaton verileri, manuel kontrol özelliğine haiz bağımsız bir sistemin başlangıç maliyetini mühim seviyede azaltacağını; sadece on yıl süresince otomatik kontrol özelliğine haiz bağımsız bir sistemin yada merkezi batarya ünitesinin (CBU) iki katından daha pahalıya mal olacağını göstermiştir. Hem merkezi batarya sistemi hem de otomatik kontrol çözümlerine haiz bağımsız sistemler, daha yüksek bir CAPEX harcanması gerektirir; sadece o sırada büyük seviyede benzer bir toplam haiz olma maliyeti ortaya çıkar. Her bina sahibi yada operatörü, kendileri için en iyi CAPEX/OPEX kombinasyonunun hangisi olduğuna kendi karar verecektir.
5. Etkili ve Tertipli Bakım ve Servisi Aksatmayın
Kullandığınız kontrol yöntemi ne olursa olsun; insanların güvenli bir halde tahliye edilmesini ve binanızın uyum standartlarını karşılamasını sağlamaz. Bina sahipleri ve operatörler, lüzumlu performansı sağlamak, yönetmelikleri karşılamak, onarım ve değişiklik yapma işlemlerini hızlandırmak adına sağlam süreçlere gereksinim duyar. Bina sahiplerinin ve operatörlerinin bir çok, bunu başarmak için acil durum aydınlatma tedarikçisi şirketleriyle senelik bir hizmet sözleşmesi tercih eder. Bu seçim, eğitimli mühendislerin kontrol ve bakım süreçlerini detaylı bir halde yönetmesini ve OEM komponentlerini kullanarak tüm onarımları yüksek uyumluluk standartlarına nazaran düzenlemesini sağlar.
Eaton’ın Acil Aydınlatmanın Temel Prensipleri isminde yeni kılavuzunda bunun benzer biçimde pek oldukca mevzuya ilişkin değerlendirmelerimizi bulabilirsiniz. Acil aydınlatma teknolojileri ve kendi acil aydınlatma sisteminizi tasarlarken göz önüne almanız gerekenler hakkında daha çok informasyon edinmek için kılavuzumuzu buradan indirebilirsiniz.
Daha fazla informasyon için www.eaton.com adresini ziyaret edin. Bizi Twitter ve LinkedIn hesaplarımızdan da takip edebilirsiniz.
Eaton Nedir Ne İş Yapar?
Eaton, etkinlik gösterdiği her yerde insanların yaşam standardını iyileştirmeyi ve çevreyi korumayı ilke olarak benimsemiş bir güç yönetimi şirketidir. İşimizi doğru yapma, sürdürülebilir şekilde emek harcama ve müşterilerimizin gücü bugün ve gelecekte yönetmelerine destek olma taahhüdümüz bizlere rehberlik etmektedir. Elektrifikasyon ve dijitalleşmenin küresel gelişme trendlerinden yararlanarak gezegenin yenilenebilir enerjiye geçişini hızlandırıyor, dünyanın en acil güç yönetimi sorunlarının çözülmesine destek oluyor ve hem paydaşlarımız hem de toplumun tamamı için en iyi çözümleri hayata geçiriyoruz.
1911 senesinde kurulmuş olan Eaton, ortalama bir asırdır New York Menkul Kıymetler Borsası’nda (NYSE) işlem görmektedir. 2021 senesinde 19,6 milyar dolar gelir elde eden şirketimiz, 170’ten fazla ülkede müşterilerine hizmet vermektedir.
