Genel
Makine Gücü İle Arazi Hazırlığı ve Ağaçlandırma
Ağaçlandırma alanlarının makine eforu ile hazırlanması
Mekanizasyon; “üretimde insan alın teri yerine veya insan iş verimliliğini geliştirmek için üretim teknikleri ile kullanılan her türlü enerji kaynağı ve mekanik vasıtaların tasarımı, yapımı ve uygulanması, pazarlama, firma, bakım, onarım ve yayımı ile alakalı hizmetler” olarak belirlenmektedir (Zoralioğlu 1990). Başka bir tarifte insan ve hayvanın rastgele bir alet kullanılarak reelleştirdiği işlemler mekanizasyon olarak belirtilmektedir (Gürer ve Dönmez 1986).
Ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında da mekanizasyon (makine eforu) kullanılarak uygun usullerle daha etkin ve az maliyetle alan hazırlanabilmektedir. Ancak ekosisteme hasar vermemesi için makine ve teçhizatların şuurlu kullanılması gerekir.
Ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında da mekanizasyon (makine eforu) kullanılarak uygun usullerle daha etkin ve az maliyetle alan hazırlanabilmektedir. Ancak ekosisteme hasar vermemesi için makine ve teçhizatların şuurlu kullanılması gerekir.
Yapılan stok çalışmalarına göre, orman rejimi içindeki alanlarda 1980’li senelerin başında makine eforu ile alan hazırlığı yapılabilecek 1 milyon hektar alan bulunduğu belirtilmiştir.
Bilimsel bilgilere göre, yanlış olarak tarımda kullanılan meyilli vd. tarım alanlarının da dikkate alınması ile makinalı ağaçlandırma yapılacak alan ölçüyü büyük çapta çoğalabilecektir.
Bilimsel bilgilere göre, yanlış olarak tarımda kullanılan meyilli vd. tarım alanlarının da dikkate alınması ile makinalı ağaçlandırma yapılacak alan ölçüyü büyük çapta çoğalabilecektir.
Mekanizasyonun ehemmiyetli taşıtlarından birisi olan traktör, ülkemizde ilk kere 20. Asrın başlarında zirai emeller için kullanılmıştır. Traktör kullanımının ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasındaki yaygınlaşması ise çoğu zaman 1960’lı senelerde başlamıştır.
Türkiye’de kapsamlı aygıtlı ağaçlandırma araştırmaları da takribî 40 sene evvel başlatılmıştır (Gaddas 1976, Gürer ve Dönmez 1986, Ürgenç 1998a). Araştırmalar değişik bölgelere yaygınlaştırılmış; diri örtü pakliği, toprak işleme ve kültür bakımları için ekolojik şartlara uygun usullerle çekici efor ve donanımlar tanımlanmış ve donanımlarda iyileştirmeler yapılmıştır.
Türkiye’de kapsamlı aygıtlı ağaçlandırma araştırmaları da takribî 40 sene evvel başlatılmıştır (Gaddas 1976, Gürer ve Dönmez 1986, Ürgenç 1998a). Araştırmalar değişik bölgelere yaygınlaştırılmış; diri örtü pakliği, toprak işleme ve kültür bakımları için ekolojik şartlara uygun usullerle çekici efor ve donanımlar tanımlanmış ve donanımlarda iyileştirmeler yapılmıştır.
AGM bilgilerine göre, insan eforu ile alan hazırlığı tüm ağaçlandırma giderlerinin %40.2’sini oluşturmaktadır (Anon.
Makine eforu ile alan hazırlığında ise bu hisse %24.8 seviyesine kadar düşürebilmektedir (FAO 1976). Belirtilen sebeple alan hazırlığında makine kullanmaya meyil büyüktür. Ancak ülkemizde ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında kullanılacak aygıtlı çalışmaların yoğunluğu ekolojik, ekonomik ve sosyal şartlar dikkate alınarak kararlaştırılmalıdır. Aygıtlı çalışma yoğunluğunun ekolojik şartlara göre kırsal kesimdeki işsizlik sorununun dengelenmesine katkı yapacak biçimde tasarlanması uygun olur.
Bu sebeple hemen her bölgede ekolojik şartlara ve özellikle meyle bağlı olarak, ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında insan eforu ve makine gücünün birlikte kullanılması gerekliliği vardır. Bu gidişat kırsal bölgelerdeki işsizlik sualin eksiltilmesine katkı yapabilecektir. Ancak yarı kurak alanlarda yapılan toprak işlemelerinin en az 45 cm derinlikte olmasına itina gösterilmelidir. Ancak insan eforu ile örneğin 45 cm derinlikte teras yapımı pahalı bir uygulamadır.
Yahut teraslar mini ekskavatör veya örümcekle açılabilir. Makine eforu ile alan hazırlığı mevzusuna girerken evvel aygıtlı ağaçlandırma çalışmalarında bazı temeller açıklanacaktır.
Makine eforu ile alan hazırlığında ise bu hisse %24.8 seviyesine kadar düşürebilmektedir (FAO 1976). Belirtilen sebeple alan hazırlığında makine kullanmaya meyil büyüktür. Ancak ülkemizde ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında kullanılacak aygıtlı çalışmaların yoğunluğu ekolojik, ekonomik ve sosyal şartlar dikkate alınarak kararlaştırılmalıdır. Aygıtlı çalışma yoğunluğunun ekolojik şartlara göre kırsal kesimdeki işsizlik sorununun dengelenmesine katkı yapacak biçimde tasarlanması uygun olur.
Bu sebeple hemen her bölgede ekolojik şartlara ve özellikle meyle bağlı olarak, ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında insan eforu ve makine gücünün birlikte kullanılması gerekliliği vardır. Bu gidişat kırsal bölgelerdeki işsizlik sualin eksiltilmesine katkı yapabilecektir. Ancak yarı kurak alanlarda yapılan toprak işlemelerinin en az 45 cm derinlikte olmasına itina gösterilmelidir. Ancak insan eforu ile örneğin 45 cm derinlikte teras yapımı pahalı bir uygulamadır.
Yahut teraslar mini ekskavatör veya örümcekle açılabilir. Makine eforu ile alan hazırlığı mevzusuna girerken evvel aygıtlı ağaçlandırma çalışmalarında bazı temeller açıklanacaktır.
Ağaçlandırma alanlarının makine eforu ile hazırlanmasında genel temeller
Ağaçlandırma alanlarının makine eforu ile hazırlanmasında bazı genel temeller yukarıyada açıklanmıştır. Bu alt kısımda ağaçlandırma alanlarının aygıtlı çalışmaya uygunluğu kriterleri ve mekanizasyon sistemi kısaca belirtilecektir. Makine eforu ile ağaçlandırma alanlarının hazırlanması bir sistemdir.
Mekanizasyon sistemi ve sistemin halkalarındaki işlem yoğunluğu, ağaçlandırmanın emeline ve ekolojik şartlara göre değişir.
Mekanizasyon sistemi ve sistemin halkalarındaki işlem yoğunluğu, ağaçlandırmanın emeline ve ekolojik şartlara göre değişir.
Makine eforu ile ağaçlandırma alanın hazırlığını yapabilmek için evvel alanın cihazlı çalışmalara uygunluk derecesini tanımlamak gerekir. Uygunluk derecesinin tanımlanmasında alanın yeryüzü özellikleri (arazi biçimi, mikro topoğrafya, meyil derecesi), toprak özellikleri (aşınma riski, taşlılık, kayalık gidişat, taban suyu, tuzluluk, toprak derinliği, tekstür, derenaj, toprak tepkini) gibi etkenler dikkate alınarak beşli bir sınıflama yapılmıştır (Gaddas 1976).
Cihazlı çalışmalar için uygun bir alanın içinde taşlık ve kayalık kısımlar veya taban suyu seviyeyi yüksek olan kısımlar bulunabilir. Bu kısımlarda cihazlı çalışma yapılmaması gerekir. Taşlık ve kayalık kısımlarda makine ekosisteme hasar verir. Vasıta ve donanım seri aşınır. Taşlık ve kayalık kısımlarda özel cihazlarla açılacak yeterli derinlikteki çukurlarda dikimler yapılabilir. Buna karşılık taban suyu seviyeyi yüksek alanlarda, cihazın sıkıştırması neticeyi toprakta oluşan kompaklaşma ve toprağın havalanmasının eforlaşması ekosisteme negatif tesir yapar.
Cihazlı çalışmalar için uygun bir alanın içinde taşlık ve kayalık kısımlar veya taban suyu seviyeyi yüksek olan kısımlar bulunabilir. Bu kısımlarda cihazlı çalışma yapılmaması gerekir. Taşlık ve kayalık kısımlarda makine ekosisteme hasar verir. Vasıta ve donanım seri aşınır. Taşlık ve kayalık kısımlarda özel cihazlarla açılacak yeterli derinlikteki çukurlarda dikimler yapılabilir. Buna karşılık taban suyu seviyeyi yüksek alanlarda, cihazın sıkıştırması neticeyi toprakta oluşan kompaklaşma ve toprağın havalanmasının eforlaşması ekosisteme negatif tesir yapar.
Alanın makine eforu ile çalışmaya uygunluğu ele alındıktan sonra, ağaçlandırmanın emeli tanımlanır.
Daha sonra çalışma sistemine uygun usul ve teçhizatlar ile bu teçhizatlara ve şartlara uygun çekici efor tipleri tanımlanır.
Daha sonra çalışma sistemine uygun usul ve teçhizatlar ile bu teçhizatlara ve şartlara uygun çekici efor tipleri tanımlanır.
Verimli bir çalışma için eğitim ve organizasyonla alakalı olarak bazı çalışma ve tertip etmelerin yapılması gereklidir. Öncelikle sorgulayıcı (supervayzer), cerrah, cerrah destekçisi ve öteki çalışanlar iyi bir eğitimden geçirilmelidir.
Ağaçlandırmalarda mekanizasyon mevzusundaki yeniliklere geçim için aralıksız eğitimler ehemmiyet taşımaktadır.
Ayrıca etkin bir gider hakimiyet sisteminin kurulması ehemmiyet taşımaktadır (Devéria 1977, Zoralioğlu 1984, Bul 1986a, Dönmez 1986, Gürer ve Dönmez 1986). Çalışma hizmet alımı biçiminde yaptırılacaksa da belirtilen personellerin akıllı ve tecrübeli olmaları şartı aranmalıdır.
Ayrıca etkin bir gider hakimiyet sisteminin kurulması ehemmiyet taşımaktadır (Devéria 1977, Zoralioğlu 1984, Bul 1986a, Dönmez 1986, Gürer ve Dönmez 1986). Çalışma hizmet alımı biçiminde yaptırılacaksa da belirtilen personellerin akıllı ve tecrübeli olmaları şartı aranmalıdır.
Ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasının ormancılık teşkilatının kendi makine ve donanımlarıyla (AGM tarafından) yapıldığı dönemlerde, verimli çalışma bakımından bir çekici efor için en az 300 hektarlık bir alanın lüzumlu olduğu belirtilmiştir (Zoralioğlu 1984).
Ancak günümüzde ağaçlandırmaların önemli bir bölümü hizmet alımı yöntemi ile yapıldığından, çalışma olanakları çok daha küçük alanlarda yapılabilir. Esasen her işletme şefliği içinde hızlı gelişen yapraklı, iğne yapraklı yerli ve yabancı türlerin dikilebileceği verimli küçük alanların belirlenerek, uygun ekipman ve çekici güçle ağaçlandırılması ülke ekonomisine önemli katkılar yapabilecektir.
Ancak günümüzde ağaçlandırmaların önemli bir bölümü hizmet alımı yöntemi ile yapıldığından, çalışma olanakları çok daha küçük alanlarda yapılabilir. Esasen her işletme şefliği içinde hızlı gelişen yapraklı, iğne yapraklı yerli ve yabancı türlerin dikilebileceği verimli küçük alanların belirlenerek, uygun ekipman ve çekici güçle ağaçlandırılması ülke ekonomisine önemli katkılar yapabilecektir.
Makine gücü ile alan hazırlığına uygunluk bakımından yeryüzü şekli ve toprak özelliklerine göre
arazinin sınıflandırılması (Gaddas 1976).
Yetişme civarı
sınıfı
Yetişme civarı
faktörü
Çok iyi arazi
P1
İyi arazi
P2
Orta nitelikli arazi
P3
Fakir
arazi
P4
Ağaçlandırılamaz arazi
NP
Faktörlerin kabul edilebilir üst sınırları
Arazi şekli
Düz-hafif meyilli
Düz-hafif meyilli
Orta meyilli
Meyilli
Dağlık
Mikro topografya
Düz oyuntusuz
Orta engebeli
Kırık
Çok kırık
Çok oyuntulu
Çok kırık
Çok oyuntulu
Meyil
20%
30%
40%
Kuzeyde %60
Güneyde %50
%60’dan büyük
%50’den büyük
Erozyon tehlikesi
Az
Az
Az
Orta
Yüksek
Taşlılık
Az taşlı
Orta taşlı
Orta taşlı
Çok taşlı
Çok taşlı
Kayalık
Kayasız
Az kayalı
Kayalı
Çok kayalı
Çok kayalı
Taban suyu
Derinde
Derinde
Orta derinlikte
Sığ
Yüzeyde
Toprak derinliği
91 cm’den derin
61 cm’den derin
31cm’den derin
16 cm’den derin
15 cm’den az
Tekstür
Hafif kaba Orta-Ağır
Hafif kaba Orta-Ağır
Çok kaba
Çok ağır arası
Çok kaba
Çok ağır arası
Çok kaba
Çok ağır arası
Çok bozuk
Drenaj
İyi
İyi
Bozuk
Bozuk
Çok bozuk
Ağaçlandırma alanlarının makine gücü ile hazırlanmasında kullanılan ekipman ve çekici güçler
Ülkemizde ağaçlandırma alanlarının makine gücü ile hazırlanmasında diri örtü temizliği için diri örtünün özelliklerine göre aşağıdaki işlem grupları oluşturulmaktadır (Cooling 1977, Deveria 1977, Dönmez 1984, Gürer ve Dönmez 1986, Zoralioğlu 1984; Bul 1986a).
· Bozuk yapraklı koru, bozuk baltalık, verimli baltalık, boylu maki
· Bozuk iğne yapraklı koru
· Maki (kısa boylu maki)
· Funda (zayıf diri örtü)
Boylu maki grubunda bazı hallerde makine gücü ve işlem birim zamanları farklılıkları dışında yapılan işlemler bozuk yapraklı, koru, bozuk baltalık ve verimli baltalıklardakilerle ayni olduğundan, bu işlem gruba da birinci grup içine alınmıştır.
Çekici efor olarak da şartlara göre farklı eforlarda 2×4 lastik tekerlekli traktör (tarım traktörü), 4×4 lastik tekerlekli traktör veya paletli traktörler (dozer) kullanılmaktadır.
Çekici efor olarak da şartlara göre farklı eforlarda 2×4 lastik tekerlekli traktör (tarım traktörü), 4×4 lastik tekerlekli traktör veya paletli traktörler (dozer) kullanılmaktadır.
Yukarıyada açıklanan diri örtü işlem gruplarında uygun usullerle diri örtü arınıldıktan sonra yeniden bu işlem gruplarına uygun toprak işleme usulleriyle alanda toprak işlemesi yapılır. Toprak işlemede kullanılan teçhizatlar farklı tiplerde riper, çok sınırlı olarak kazayağı takılmış riper, riper pulluk, diskli pulluk, ağır diskaro (ağır hizmet offset diskaro) ve bakım diskarosudur (offset hafif dalgalı diskaro).
Bunlardan özellikle ülkemiz ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında ve kültür bakımlarında kullanılanların işlevleri aşağıda açıklanmıştır.
Bunlardan özellikle ülkemiz ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında ve kültür bakımlarında kullanılanların işlevleri aşağıda açıklanmıştır.
Diri örtü pakliği için kullanılan teçhizatlar
Ağır hizmet örtü arınma tarağı: Diri örtünün köklenmesi ve şeritlerde istiflenmesi işlevini yapar. Teknik özellikleri değişik olan taraklar değişik efordaki paletli traktörlerle farklı çaptaki diri örtüyü kökler ve sıralar halinde istifler.
Dozer bıçağı ve kesici bıçaklardan çok daha az üst toprak taşıdığı için, ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında geniş kullanım alanı bulunmaktadır.
Dozer bıçağı ve kesici bıçaklardan çok daha az üst toprak taşıdığı için, ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında geniş kullanım alanı bulunmaktadır.
Çekiçli çalı doğrayıcı: Dip çapı 3-12 cm arasında olan maki ve çalı cinslerini doğrayarak toprak yüzeyine dağıtır. Bu işlem özellikle muhtaç topraklarda organik madde, azot ve değişik yiyecek maddelerine katkı yapar. Genelde 80-120 HP eforundaki 4×4 lastik tekerlekli traktöre monte edilir ve traktörün kuyruk milinden efor alarak çalışır.
Meyli % 40’dan yüksek alanlarda, uygun eforda paletli traktöre (dozer) monte edilir ve diri örtü pakliği % 60 meyle kadar yukarıyadan aşağıya doğru yapılabilir.
Meyli % 40’dan yüksek alanlarda, uygun eforda paletli traktöre (dozer) monte edilir ve diri örtü pakliği % 60 meyle kadar yukarıyadan aşağıya doğru yapılabilir.
Zincirli veya bıçaklı çalı doğrayıcı: Dip çap 1-7 cm olan maki, funda ve çalı cinslerini doğrayarak toprak yüzeyine dağıtır. Döner zincirli veya döner bıçaklı tipleri bulunmaktadır. 75-120 HP eforunda 2×4 veya 4×4 lastik tekerlekli traktöre monte edilerek çalışır.
Çalışma sistemi çekiçli çalı doğrayıcı gibidir.
Çalışma sistemi çekiçli çalı doğrayıcı gibidir.
Yukarıyada belirtildiği üzere, diri örtü pakliğinde kullanılan çekici eforlar; yapılan işin gerektirdiği muhtelif efordaki paletli traktörler (dozer), 4×4 lastik tekerlekli traktör ve 2×4 lastik tekerlekli traktörlerdir. Gerektiğinde yarım paletli traktörler de kullanılabilir.
Ağır hizmet örtü arınma tarağı (Foto: M.
Ayrıca pas taşı veya toprak içinde ve işleme derinliğinde mevcut sert katmanların kırılmasında işlev yapar. Araları takribî bir metre olan üç dişe sahiptir. Genelde 180-220 HP eforundaki bir paletli traktörün (dozer) veya daha düşük efordaki bir paletli traktörün ardındaya bağlanır. Hafif ve orta bünyeli topraklarda 80-120 HP eforunda lastik tekerlekli traktöre bağlanan değişik tipte 3’lü veya 5’li riper de bulunmaktadır. Riper özellikle yarı kurak alanlarda toprağın fiziksel özelliklerinin iyileştirilmesini, yağışların toprakta birikmesini ve köklerin toprağa daha derin nüfuzunu sağlar.
Ayrıca pas taşı veya toprak içinde ve işleme derinliğinde mevcut sert katmanların kırılmasında işlev yapar. Araları takribî bir metre olan üç dişe sahiptir. Genelde 180-220 HP eforundaki bir paletli traktörün (dozer) veya daha düşük efordaki bir paletli traktörün ardındaya bağlanır. Hafif ve orta bünyeli topraklarda 80-120 HP eforunda lastik tekerlekli traktöre bağlanan değişik tipte 3’lü veya 5’li riper de bulunmaktadır. Riper özellikle yarı kurak alanlarda toprağın fiziksel özelliklerinin iyileştirilmesini, yağışların toprakta birikmesini ve köklerin toprağa daha derin nüfuzunu sağlar.
Kazayaklı (kunduralı) riper: Toprak katmanlarının karıştırılması için ripere “kazayağı” sınan papuç gibi bir parça takılır.
Biyolojik etkinliğin üst toprakta olması ve öteki bazı sebeplerle, toprak katmanlarının karıştırılması kararının iyi bir toprak analizinden sonra dikkatli olarak verilmesi gerekir. Ağaçlandırmalarda çok sınırlı kullanımı olan bir teçhizattır.
Biyolojik etkinliğin üst toprakta olması ve öteki bazı sebeplerle, toprak katmanlarının karıştırılması kararının iyi bir toprak analizinden sonra dikkatli olarak verilmesi gerekir. Ağaçlandırmalarda çok sınırlı kullanımı olan bir teçhizattır.
Riper pulluk: Toprağı derin (60-80 cm) olarak ve bütün alanda işleyen veya eşyükselti çarpıklarına paralel olarak gradoniler yapmakta kullanılan bir teçhizattır.
Tek soklu riper pullukla gradoni yapmak için birinci pulluk izinin yanından ikinci bir versiyon daha yapılır. Eforu 80-120 HP olan 4×4 lastik tekerlekli traktörle çekilir. Çift soklu döner kulaklı riper pullukla dönüşte de gradoni yapılır ve ekonomik çalışma sağlanır. Ağır topraklarda eforu daha fazla olan bir çekici efor kullanılabilir.
Tek soklu riper pullukla gradoni yapmak için birinci pulluk izinin yanından ikinci bir versiyon daha yapılır. Eforu 80-120 HP olan 4×4 lastik tekerlekli traktörle çekilir. Çift soklu döner kulaklı riper pullukla dönüşte de gradoni yapılır ve ekonomik çalışma sağlanır. Ağır topraklarda eforu daha fazla olan bir çekici efor kullanılabilir.
Çekiçli çalı doğrayıcı.
Altta: teçhizat çekiçlerinin yakından görünüşü
Altta: teçhizat çekiçlerinin yakından görünüşü
(Foto: M. Boydak).
Zincirli çalı doğrayıcılar.
Boydak). Altta: Zincirler düşey olarak dönmektedir (Foto: T. Zoralioğlu).
Boydak). Altta: Zincirler düşey olarak dönmektedir (Foto: T. Zoralioğlu).
Diskli pulluk: Hafif ve orta bünyeli, kırıntılı, cılız diri örtü bulunan topraklarda 30-45 cm derinlikte toprak işleyebilen bir teçhizattır. Pulluk kulakları çanak-disk biçiminde olup diskler dönerek toprağı işler (Fotoğraf 9.11). Sürtünme daha az olduğundan, daha düşük çekici eforla çekilebilir. Disklerin açıları değiştirilebilir. Ormancılıkta genelde 2-4 diskli pulluklar kullanılmaktadır.
Ülkemizde ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında kullanılmamaktadır.
Ülkemizde ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında kullanılmamaktadır.
Paletli traktöre (dozere) arkadan monte edilmiş üçlü riper (Foto: M. Boydak).
Kazayaklı (kunduralı) riper.
Ağaçlandırma alanlarının hazırlığında nadide olarak kullanılan bir teçhizattır (Ürgenç 1998a)
Ağaçlandırma alanlarının hazırlığında nadide olarak kullanılan bir teçhizattır (Ürgenç 1998a)
Çift soklu döner kulaklı riper pulluk (Nevşehir-Avanos) (Resim ÇEM arşivinden sağlanmıştır).
Diskli pulluk.
Zoralioğlu).
Zoralioğlu).
Ağır hizmet offset diskaro (ağır diskaro): Riperle derin toprak işlemesinden sonra veya hafif bünyeli kırıntılı topraklarda tarakla diri örtü pakliğinden sonra kesekleri parçalar ve monoton (homojen) dikim civarı oluşturur (Fotoğraf 9.12). Ayrıca yaptığı üst toprak işlemesiyle topraktan kapilar nem kaybını eksiltir. çoğu zaman eforu 80-120 HP olan 4×4 lastik tekerlekli traktörle çekilir.
4×4 traktöre monte edilmiş ağır diskaro (ağır hizmet offset diskaro).
Zoralioğlu).
Zoralioğlu).
Offset hafif dalgalı diskaro (bakım diskarosu): Dikimlerden sonra kültür bakımında kullanılan bir teçhizattır. Sıralar arasında toprağı 10-15 cm derinlikte işler ve diri örtüyü de hakimiyet eder. Ayrıca toprağın kapilar irtibatını kırarak, evapotranpirasyonla su kaybının eksilmesini sağlar. Eforu 55-75 HP olan 2×4 lastik tekerlekli traktör tarafından çekilir.
Öbür toprak işleme teçhizatları: Belirtilen donanımlara ek olarak günümüzde diri örtü pakliği veya toprak işlemede geniş çaplı kullanım alanı bulunan bazı eforlu vasıta ve donanımlar da bulunmaktadır.
Ekskavatör: Paletli traktöre (dozere) monte edilmiş eforlu bir kepçe ile teras, şerit veya dikim çukurları açmaktadır.
Yarı kurak ve kurak yetişme etraflarında da ağaçlandırma zaferine katkı yapacak etkin bir donanımdır.
Yarı kurak ve kurak yetişme etraflarında da ağaçlandırma zaferine katkı yapacak etkin bir donanımdır.
Mini ekskavatör: Isminden de anlaşılacağı üzere, minik eforda bir paletli traktöre (dozere) monte edilmiş, minik ancak tesirli kepçesi olan bir toprak işleme teçhizatıdır. Palet genişliği 1-1.5 m, donanımın ağırlığı 1.7-3.5 ton olan mini ekskavatör %40 meylin üzerinde de çalışabilmektedir.
Ayrıca dikim çukuru da açmaktadır.
Ayrıca dikim çukuru da açmaktadır.
Bakım diskarosu (Resim ÇEM arşivinden sağlanmıştır).
Ekskavatör.
Bağımsız hareket eden lastik tekerlekleri ve denge sağlayan dişli kolları ile daha meyilli alanlarda teras, açabilmektedir. Dikim çukuru ve şerit de açmaktadır.
Bağımsız hareket eden lastik tekerlekleri ve denge sağlayan dişli kolları ile daha meyilli alanlarda teras, açabilmektedir. Dikim çukuru ve şerit de açmaktadır.
Örümcek. Özel tasarımı olan ve daha meyilli alanlarda teras yapan bir donanımdır.
Tek dişli dip kazan: Anakayanın yüzeye yakın olduğu efor ekolojik şartlarda, örneğin karstik alanlarda derin dikim çukurları ve teras açabilen, hidrolik sistemle çalışan eforlu bir donanımdır.
Anakayası yüzeye yakın olan topraklarda örneğin karstik alanlarda teras veya şeritler halinde toprağı işleyen eforlu bir donanımdır (Mersin-Mut) (Resim ÇEM arşivinden alınmıştır).
Anakayası yüzeye yakın olan topraklarda örneğin karstik alanlarda teras veya şeritler halinde toprağı işleyen eforlu bir donanımdır (Mersin-Mut) (Resim ÇEM arşivinden alınmıştır).
Darbeli delici: Kayalık tabanların ağırlıkta olduğu ekosistemlerde kullanılan bir donanımdır. Paletli traktöre (dozer) önden monte edilir ve hidrolik sistemle çalışır. Özellikle ekstrem şartlarda dikim çukurlarının açılmasında ekonomi sağlar.
Paletli traktöre (dozer) monte edilmiş darbeli delici.
Çılgınca).
Çılgınca).
Çukur açma burguları: Ağaçlandırmalarda dikim çukuru açmak için, genelde iki tip dikim çukuru açma burgusu kullanılmaktadır. Birinci tip dikim çukuru açma burgusu bir efor kaynağından efor alarak hafif-ağır topraklarda 15-60 cm çapta ve 80-100 cm derinlikte çukur açabilen burgudur (Saatçioğlu 1970a). Düz veya az meyilli alanlarda kavak dikim çukurlarının açılmasında kullanılan ve tarım traktöründen efor alarak çalışan burgular ülkemizde kullanılmaktadır.
Kavak dikim çukurunun açılmasında kullanılan burgu (Foto: M.
Kırsal ağaçlandırmalarda işlenmiş orta bünyeli ve fazla sıkışmamış topraklarda kullanılır. Ülkemizde yarıkurak alanlarda 30-35 cm derinlikte işlenen teraslarda bu burgularla 50-60 cm derinlikte dikim çukuru açılması zaferi artırabilecektir. Ancak bu mevzuda ve doğrudan açılacak dikim çukurları için, ekonomik doğrultuyu dikkate alan araştırmalar yapılmalı ve daha sonra ülkemiz ağaçlandırmalarında kullanımına karar verilmelidir.
Kırsal ağaçlandırmalarda işlenmiş orta bünyeli ve fazla sıkışmamış topraklarda kullanılır. Ülkemizde yarıkurak alanlarda 30-35 cm derinlikte işlenen teraslarda bu burgularla 50-60 cm derinlikte dikim çukuru açılması zaferi artırabilecektir. Ancak bu mevzuda ve doğrudan açılacak dikim çukurları için, ekonomik doğrultuyu dikkate alan araştırmalar yapılmalı ve daha sonra ülkemiz ağaçlandırmalarında kullanımına karar verilmelidir.
Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu: Çift soklu riper pulluğa eş biçimde gradoni yapan bir teçhizattır.
Güçlü bir paletli traktörün (dozer) ardındaya bağlanarak işlev yapmaktadır.
Güçlü bir paletli traktörün (dozer) ardındaya bağlanarak işlev yapmaktadır.
Ağaçlandırmalar için bozuk yapraklı koru, bozuk baltalık, baltalık ve boylu maki alanlarının makine eforu ile hazırlanması
Diri örtü pakliği
Ülkemizde usul araştırmalarının yapıldığı bozuk yapraklı koru, bozuk baltalık ve baltalıkları oluşturan ağaç cinsleri; meşe cinsleri, kayın, gürgen, fındık ve kestane gibi cinslerdir.
Makilerin yetişme civarı veya başka tesirlere göre boyları değişmektedir. Belirtilen alanlarında ekonomik değeri olan tüm ağaçlar kesilerek ele alındığır. Kalan diri örtü uygun efordaki (160-230 HP) bir paletli traktöre (dozer) önden bağlanmış ağır hizmet örtü arınma tarağı ile köklenir.
Makilerin yetişme civarı veya başka tesirlere göre boyları değişmektedir. Belirtilen alanlarında ekonomik değeri olan tüm ağaçlar kesilerek ele alındığır. Kalan diri örtü uygun efordaki (160-230 HP) bir paletli traktöre (dozer) önden bağlanmış ağır hizmet örtü arınma tarağı ile köklenir.
Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu.
Boydak-M. Gözükara).
Boydak-M. Gözükara).