Kitap Künyesi

Yazar: Gönül Yonar

Yayın Evi: Ötüken Neşriyat

İSBN: 9786051552088

Sayfa Sayısı: 327

Yaratılış Mitolojileri Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

‘Başlangıçta…’ Yaratılışla ilgili birçok hikâye bu şekilde adım atar. Farklı coğrafyalarda ve tarihin her köşesinde bu sözcüğün yaymış olduğu hikâyelere tanık oluruz. Mitolojilere yaptığımız yolculukta bizi bekleyen ‘ilk’ler aslına bakarsak insanlığımızın kökenlerine uzanma, onunla temas etme hayalinden ve merakından başka bir şey değildir. Bu şekilde bir merak ve talep bizi birçok medeniyetin dinî, kültürel ve toplumsal dinamikleriyle karşı karşıya getirir. Gönül Yonar, Türk Edebiyatında Fantastiğin Kökenleri kitabından sonrasında bu yeni kitabında da insanoğlunun kendi harikuladeliğini keşfetme ve anlama çabasının bir ürünü olan yaratılış mitolojilerini ele alıyor. Kadîm Doğu’nun altı medeniyetindeki bilhassa ilk yaratılış, kadının yaratılışı ve Tufan hadisesi mitlerinin ele alındığı bu emek verme insanlığın ve bizatihi insanlık düşüncesinin tarihî seyrini bir tüm olarak göstermesi bakımından olağanüstü ehemmiyet taşıyor.

(Tanıtım Bülteninden)

Yaratılış Mitolojileri Alıntıları – Sözleri

• “Düşünce iyi düşünülsün,söz iyi söylensin,iş iyi yapılsın”
• Yaratılış mitlerinin derhal hepsinde başat nesneler olmasına karşın, hiçbir mitolojide Türkler’inki kadar oldukca figür yoktur. Bilhassa hayvan figürleri oldukça yaygındır. Kök, menşe anlamına gelen Töz, hayvan merkezli bir yaratılışı simgeler. Barak adıyla anılan yırtıcı kuş figüründe de bir kartal tarafınca dünyaya getiriliş söz mevzusudur. İslami literatürde ise Barak, Hz. Peygamber’in (s.a.v) miraca yükselirken, üstüne binmiş olduğu hayvan olan Burak ile özdeşleştirilmiştir.
• Kadının yaratılmasıyla bağlantılı olarak cennetten kovulma hadisesi, Altay mitlerinde Tevrat metinlerinde geçmiş olduğu şekliyle benzerlikle göstermektedir. Kovulma vakasında bir çift yer almıştır. Yaratılan bu çift Ece ve Törüngey’dir. Kovulma motifinde Ece, Erlik’in sözleri üstüne yasak meyvelerden birini ısırır. Oldukca tatlı olan meyveyi kendisi yemekle kalmaz eşinin de ağzına sürer. Burada gene Tevrat’taki iyi ve kötüyü bilme ağacı değişik bir versiyonla karşımıza çıkar. Nitekim meyveyi yedikten sonrasında Ece ve Törüngey çıplaklığı fark ederler. İnsanları yasak meyveden koruyamayan yılan ise lanetlenir. Ece, Tanrı tarafınca çocuk doğurma ve doğum sancısı çekme ile cezalandırılır. Törüngey ve Ece ölümlü kılınır. Bu mitte bilinçaltında yatan, yaratılmadan üremeye geçiş ve ölüm kavramları yasak meyve ile eşleştirilir. Kovulma üremeye, yasak meyve de ölüme karşılık gelir.
• Mezopotamya; Yunancada ‘ara’ anlamına gelen ‘mesos’ ile ‘ırmak’ anlamına gelen ‘potamos’ sözcüğünden Dicle ile Fırat’a atıfla anılır olmuştur. İki büyük ırmak içinde kalan bir kara-talibi çağrıştırdığı için, Mezopotamya’ya Arapçada ‘ada’ anlamına gelen ‘el-Cezire’ denmiştir.
• Mit ve mitoloji, hem geçmişte hem de günümüzde insanlığın büyük dinleri tarafınca insanoğlunun düş gücünün bir ürünü olarak uydurma şeklinde yaftalanmış, yadırganmış ve kırmızı çizginin haricinde tutulmuştur.
  Bu kanaati besleyen zihniyetin dinin içine sonradan sokulmuş olduğu düşünüldüğünde; dinlerin, mit ve mitoloji için düşünüldüğü şeyin bizatihi kendi içinde bir paradoks oluşturduğu görülür.
  Teoloji tıpkı modernizm şeklinde, mitolojiyi uydurma kategorisine sokarken bir yanı ile de kendi varlık alanları olan mukaddes metinlerdeki mitolojik malzemeleri de yoksayma yanlışlığına düşmektedir.
• Tengri kelimesinin eski Türkçede ‘çepeçevre’ anlamındaki ‘tegre’ ve değirmen anlamındaki ‘tegirmen’ kelimesinin kökeninde bulunan ‘döndürmek, çevirmek, kuşatmak’ anlamındaki ‘tegir’ fiilinin daha eski şekli olan ‘tegri’ fiilinden (i) ekiyle türemiş olduğu iddia edilmektedir. Tanrının gökte olma fikri daima Türkler tarafınca kabul görmüştür.
• Sümer mitolojisinde kadının yaratılışı Eski Ahit anlatılarıyla benzerlik göstermektedir. Biz bu benzerliği, marjinal bilimsel çevrelerin iddia etmiş olduğu şeklinde kültürler arası iletişimde mukaddes metin taklitleri olarak görmenin, birçok seçeneği gölgeleyen bir yorum olduğu kanaatindeyiz. Bu benzerlikler, çalışmamızın tamamında ortaya koymaya çalıştığımız ve savunduğumuz insanlığın tek bir kaynaktan neşet etmiş olduğu, tek bir yaratıcısının olduğu ve değişik zamanlarda oldukca sayıda nasihat verici-uyarıcı vaka ve kişiler verildiği/göndermiş olduğu ortak paydasında birleşmektedir. Yoksa tüm mukaddes metinleri Sümer kökenine dayandırıp sonrasında da tüm insanlığın aslına bakarsak Sümer mitoslarının birer tasarı kopyası olduğu iddialarıyla asla örtüşemez. Bu düşüncenin en uç noktası mukaddes kitapların da Sümer kopyaları olduğu yönündedir. Halbuki, ilk insandan bu yana, tüm insanlığın tek ve değişmez bir Tanrı ile muhatap olduğu düşünüldüğünde art niyetli fikirlerden de arınmış oluruz.
• Dünya medeniyetinin beşiği Mısır, Mezopotamya, Anadolu ve İran, göçlerle insanlığın ortak mirasını oluşturan bölgelerdir. Bu medeniyetler son buzul çağlarında M.Ö. onbeş bin ile oniki bin yılları arası kuzeyden ve güneyden verimli toprakları sebebi ile göç almışlardır. Kuzeyden gelenlere Ari (Hint Avrupa), güneyden gelenlere Sami ırkı denilmektedir. Güneyden gelenler Mısır, Sümer, Asur, Akat ve Elam uygarlıklarını, kuzeyden gelen ise Anadolu, Girit, Lulubi, Hurri ve Babil uygarlıklarını ve devamlarını kurmuşlardır. Bu şekilde bir jeopolitik havzada bulunan İran, sözlü anlatıların da beşiği sayılır.
• Hiçbir şey yokken su vardı.

Yaratılış Mitolojileri İncelemesi – Kişisel Yorumlar

iyi kitaplar okuyun; alakasız kitaplarla ömrünüzü telef etmeyin. Mitoloji başlangıç kitabı şeklinde.Okunması ara ara bunaltan olsa da gene de okunabilir. (kahraman)

6.5/10
Kitap 6 bölümden oluşmakta, bu 6 bölümde 6 değişik medeniyetin günümüze kadar ulaşmış mitleri 3 başlıkta derlenmiş: Kozmogoni (evrenin yaratılışı), antropogoni (insanoğlunun yaratılışı ve kadının yaratılışı), ve son olarak da eskatoloji (son buluş) mitleri kısaca en bilindik haliyle tufan.
Sümer, Asur ve Babille başlayıp İbrani mitlerine, oradan Eski Türklere atlayıp sonrasında İslam uygarlığı ve İran mitlerini okuyup Mısır’la kapanış yapıyoruz. Yazar “şu medeniyetin mitinde şu şekilde anlatılır” demek yerine ilgili medeniyette bu mitleri özetleyen bir kitap (genel anlamda destan olur) var ise o kitaplardan alıntılar yapmış; örneğin Babil’i anlatırken Enuma Eliş’ten bir iki sayfa paylaşmış. Hiç okumadığım hatta adını bile duymadığım eserlerden kesitler okuma fırsatı buldum, bu açıdan bakılınca kitap hakkaten iyiydi.
Fakat değinilmesi ihtiyaç duyulan birkaç nokta var. Yazar daha kitabın başlangıcında Sümerleri anlatırken birkaç paragrafta kendi düşüncelerine yer veriyor, üstelik bu düşünceleri tam güvenle karşılamamızı bekliyor. Mesela şuradaki alıntıda gonderi/162673702 göreceğiniz suretiyle daha ilk cümlede yazar denklemi ters kuruyor. “Sümer mitolojisinde kadının yaratılışı Eski Ahit anlatılarıyla benzerlik göstermektedir.” cümlesinde sanki Eski Ahit daha ilkin “yazılmış” da Sümer oradan esinlenmiş anlamı çıkıyor. Ama bana kalırsa bu denklemin yanlış kurulmasının sebebi yazarın cümlelere pek fazla ehemmiyet vermemesi değil de, “Sümer’e benziyor, Sümer’den esinlenilmiş” demekten korkması. Alıntının devamındaki cümlelere bakılınca yazar tüm medeniyetlerin mitlerinin birbirine benzemesini (aslına bakarsak hepsi yalnız Sümer’e benziyor, şu sebeple kökeni Sümer) pozitif yönde bir şeymiş şeklinde anlatıp “bu mitlerin hepsi birbirine benziyorsa hepsi yalnız bir kişinin ağzından çıkmıştır” demeye getiriyor, o şahıs de Allah oluyor doğal ki. Alıntının yorumuna eklediğim suali yine yönelteyim: Bu mitlerin büyük çoğunluğunun birbirine benzemesi bizlere hepsinin Allah tarafınca söylendiğini gösteriyorsa, mitler arasındaki farklılıklar bizlere neyi gösterir? Tüm mitler %100 aynı değil, normal olarak kültüre bağlı farklılıklar var aralarında, örneğin ölümden sonrasında yaşam düşünüldüğünde hiçbir uygarlık bu inancı Mısırlılar kadar ciddiye almamış. Bu farklılıklara kitabı okudukça daha çok tanık oluyoruz ve bu aslına bakarsak kıymetli bir şey, fakat yazarın Son Din İslam’ın sözde güvenilirliğinin ispatı için bu tür safsatalara başvurması yersiz.
Değinmem ihtiyaç duyulan bir nokta da kitapta Mısırlıların anlatıldığı bölümde komplo teorilerinden arındırılmamış bilgiler sunulması, yitik kıta Atlantis, Mayalar ve İlluminati şeklinde okültistlerin bayılmış olduğu güya “ezoterik” bilgiler sayfalarca öyleki anlatılmış ki bir ara dandik yayınevlerinden çıkan ucuz bir kitap okuyorum sandım, bir ara Adnan Oktar okuyorum sandım. Mısırlıların ne kadar ileri bir uygarlık bulunduğunu (şu sebeple başka türlü piramitleri iyi mi dikmiş olabilirler ki??) söyleyerek aslına bakarsak insanlığın gelişim sürecinin sandığımız şeklinde basitten karmaşığa doğru ilerlemediğini söylüyor, ve bunu kendine güvenerek söylüyor. Sadece Mısır mitolojisi okumak istemiştim…
Kitabın en sonunda gene mitler arasındaki benzerliklerden en belirgin olanlarının paylaşılmış olduğu bir bölüm var. Bu bölümde yalnız benzerlikleri sunsaydı gene artı puan alırdı benden, fakat bu benzerlikleri “şu sebeple Allah öyleki dedi”ye getirmesi içimi bunalttı. Dinleri mitlerden ayrı görmek saçma olur, buna sonuna kadar katılıyorum, fakat mitoloji kitabında din propagandasına gerek yok.
Bu saydığım şeylerden 3 puan kırdım, yarım puan da kitabın asla editörden geçmemiş olmasından kırıyorum, zibilyon tane yazım hatası var. Kaynakçası oldukca geniş, hem dipnotlarda hem de son not şeklinde detaylı kaynakça verilmiş. Şu gönderinin yorumlarında kaynakçadan seçtiğim eserleri paylaştım: gonderi/162968098
Tarafsız tarih okuması için tercih edilecek bir yazar bulunduğunu düşünmüyorum. Mircea Eliade’den şaşmamakta yarar var. Keyifli okumalar. (orpheus)

Kitap geneli itibariyle değişik uygarlıkların mitolojilerindeki yaratılış mitlerini incelemek ve karşılaştırmakla beraber, bazı noktalarda küçük informasyon hataları var. Mesela Sümer mitlerinde yer edinen Enki, Babil versiyonu ile karıştırılıp Ea olmuş. Fakat devam eden metinde yine Babil versiyonunda tanrının adının Ea olarak geçmiş olduğu vurgulanmış. Aynı şekilde tufan mitlerinde Sümer varyantında Ziusudura olarak adlandırılan tufandan kurtulacak gemiyi inşa eden şahıs isabetsiz olarak Utanapiştim olarak adlandırılmış. Sabit bir bilgide ısrar edilse “Mitin belli bir varyantından bahsedilmiş olduğu” söylenerek geçiştirilebilirdi. Ancak bu aşamada sanki adlar birbirine karıştırılmış şeklinde “Ea ve Ziusudra” beraber anıldığı vakit, varyantların da birbirine karıştırıldığı görülüyor. Bu hususi durumun haricinde çalışmanın sunmuş olduğu veriler ve yapmış olduğu karşılaştırmalar okur açısından verimli bir mitoloji dağarcığı oluşturuyor. Kitabın yazarı ile ortak fikirde buluşamadığımız tek mevzu, İslam’ın anlatıları ve Kuran ayetlerinden hareketle yaratılış mitlerini anlatırken, direkt dogmatik kabulle aktarılanların kesinliğini hissettirmeden de olsa ispata kalkıştığı bölüm oldu. Bu tip çalışmalarda, kişisel inançlarımızdan bağımsız daha nesnel bir araştırma yapılmasının daha yararlı olacağı görüşündeyim.
Bu hususlar haricinde, bilgilendiren, değişik noktalardan bakmayı temin eden güzel bir yapıt bulunduğunun ve okunmasının mitleri ve dünyamızı anlamlandırmak mevzusunda bir şuur oluşturacağının da altını çizmeliyim. (Tamer Sağcan)

Yaratılış Mitolojileri PDF indirme linki var mı?

Gönül Yonar – Yaratılış Mitolojileri kitabı için internette en oldukca meydana getirilen aramalardan birisi de Yaratılış Mitolojileri PDF linkidir. İnternette ücretli olarak satılan bir çok kitabın PDFleri bulunmaktadır. Ancak bu PDF’leri yasal olmayan yollarla indirmek ve kullanmak hem yasalara hem de ahlaka aykırıdır. Yayın evlerinin sitesinden PDF satılıyorsa indirebilirsiniz.

Kitabın Yazarı Gönül Yonar Kimdir?

Gönül Yonar Kitapları – Eserleri

• Yaratılış Mitolojileri
• Kıyamet Mitolojileri
• Türk Edebiyatında Fantastiğin Kökenleri

Gönül Yonar Alıntıları – Sözleri

• Kudüs, tarihte ve günümüzde hiçbir din müntesibinin yaşamadığı ve yaşayamadığı bütünlüklü, kuşatıcı evrensel din algısını kendi sırlı duvarları ardında saklamaya devam etmektedir. (Kıyamet Mitolojileri)
• Dünya medeniyetinin beşiği Mısır, Mezopotamya, Anadolu ve İran, göçlerle insanlığın ortak mirasını oluşturan bölgelerdir. Bu medeniyetler son buzul çağlarında M.Ö. onbeş bin ile oniki bin yılları arası kuzeyden ve güneyden verimli toprakları sebebi ile göç almışlardır. Kuzeyden gelenlere Ari (Hint Avrupa), güneyden gelenlere Sami ırkı denilmektedir. Güneyden gelenler Mısır, Sümer, Asur, Akat ve Elam uygarlıklarını, kuzeyden gelen ise Anadolu, Girit, Lulubi, Hurri ve Babil uygarlıklarını ve devamlarını kurmuşlardır. Bu şekilde bir jeopolitik havzada bulunan İran, sözlü anlatıların da beşiği sayılır. (Yaratılış Mitolojileri)
• Mit ve mitoloji, hem geçmişte hem de günümüzde insanlığın büyük dinleri tarafınca insanoğlunun düş gücünün bir ürünü olarak uydurma şeklinde yaftalanmış, yadırganmış ve kırmızı çizginin haricinde tutulmuştur.
  Bu kanaati besleyen zihniyetin dinin içine sonradan sokulmuş olduğu düşünüldüğünde; dinlerin, mit ve mitoloji için düşünüldüğü şeyin bizatihi kendi içinde bir paradoks oluşturduğu görülür.
  Teoloji tıpkı modernizm şeklinde, mitolojiyi uydurma kategorisine sokarken bir yanı ile de kendi varlık alanları olan mukaddes metinlerdeki mitolojik malzemeleri de yoksayma yanlışlığına düşmektedir. (Yaratılış Mitolojileri)
• Pozitivist felsefenin mitos hakkında söylediği yalan “ilkel insanoğlunun kendi zihninde yarattığı korku otoritelerini ürkütmemek için uydurmuş olduğu simgesel hikayeler” şeklindedir (Kıyamet Mitolojileri)
• Hiçbir şey yokken su vardı. (Yaratılış Mitolojileri)
• Pâre pâre yalan dünya,
  Yalan dünya değil misin?
  Hasan ile Hüseyin’i,
  Alan dünya değil misin?
  Ali bindi Düldül ata.
  Âşık dayanır firkate.
  Bozkurt ile kıyamete,
  Kalan dünya değil misin?
  …
  Kul Himmet, Tokat, XVI. Yüzyıl. (Kıyamet Mitolojileri)
• Hint inanışında dönüşü olmayan bir gidiş yoktur. ” Ruh, bugün mevcud, yarın dönmemek suretiyle gidecek bir şey değildir.” (Kıyamet Mitolojileri)
• Yaratılış mitlerinin derhal hepsinde başat nesneler olmasına karşın, hiçbir mitolojide Türkler’inki kadar oldukca figür yoktur. Bilhassa hayvan figürleri oldukça yaygındır. Kök, menşe anlamına gelen Töz, hayvan merkezli bir yaratılışı simgeler. Barak adıyla anılan yırtıcı kuş figüründe de bir kartal tarafınca dünyaya getiriliş söz mevzusudur. İslami literatürde ise Barak, Hz. Peygamber’in (s.a.v) miraca yükselirken, üstüne binmiş olduğu hayvan olan Burak ile özdeşleştirilmiştir. (Yaratılış Mitolojileri)
• Sümer mitolojisinde kadının yaratılışı Eski Ahit anlatılarıyla benzerlik göstermektedir. Biz bu benzerliği, marjinal bilimsel çevrelerin iddia etmiş olduğu şeklinde kültürler arası iletişimde mukaddes metin taklitleri olarak görmenin, birçok seçeneği gölgeleyen bir yorum olduğu kanaatindeyiz. Bu benzerlikler, çalışmamızın tamamında ortaya koymaya çalıştığımız ve savunduğumuz insanlığın tek bir kaynaktan neşet etmiş olduğu, tek bir yaratıcısının olduğu ve değişik zamanlarda oldukca sayıda nasihat verici-uyarıcı vaka ve kişiler verildiği/göndermiş olduğu ortak paydasında birleşmektedir. Yoksa tüm mukaddes metinleri Sümer kökenine dayandırıp sonrasında da tüm insanlığın aslına bakarsak Sümer mitoslarının birer tasarı kopyası olduğu iddialarıyla asla örtüşemez. Bu düşüncenin en uç noktası mukaddes kitapların da Sümer kopyaları olduğu yönündedir. Halbuki, ilk insandan bu yana, tüm insanlığın tek ve değişmez bir Tanrı ile muhatap olduğu düşünüldüğünde art niyetli fikirlerden de arınmış oluruz. (Yaratılış Mitolojileri)
• Güzelleşen bir dünya fikri ne kadar insanoğlunun fiillerine bağlıysa, kötüleşen ve bozulan bir dünya tasarımı da aynı insanoğlunun haddi aşarak zulümle yeryüzüne haiz olmasıyla ilişkilendirilmiştir. Böylece insan ektiğini biçecek, biçtiği ile işlem görecektir… (Kıyamet Mitolojileri)
• Bizim eğitim sistemimiz, bu toprakların arkasında yatan kültürü öğrenmemizi engelleyecek şekilde kurulmuştur.. (Kıyamet Mitolojileri)
• Mezopotamya; Yunancada ‘ara’ anlamına gelen ‘mesos’ ile ‘ırmak’ anlamına gelen ‘potamos’ sözcüğünden Dicle ile Fırat’a atıfla anılır olmuştur. İki büyük ırmak içinde kalan bir kara-talibi çağrıştırdığı için, Mezopotamya’ya Arapçada ‘ada’ anlamına gelen ‘el-Cezire’ denmiştir. (Yaratılış Mitolojileri)
• Tengri kelimesinin eski Türkçede ‘çepeçevre’ anlamındaki ‘tegre’ ve değirmen anlamındaki ‘tegirmen’ kelimesinin kökeninde bulunan ‘döndürmek, çevirmek, kuşatmak’ anlamındaki ‘tegir’ fiilinin daha eski şekli olan ‘tegri’ fiilinden (i) ekiyle türemiş olduğu iddia edilmektedir. Tanrının gökte olma fikri daima Türkler tarafınca kabul görmüştür. (Yaratılış Mitolojileri)
• Kadının yaratılmasıyla bağlantılı olarak cennetten kovulma hadisesi, Altay mitlerinde Tevrat metinlerinde geçmiş olduğu şekliyle benzerlikle göstermektedir. Kovulma vakasında bir çift yer almıştır. Yaratılan bu çift Ece ve Törüngey’dir. Kovulma motifinde Ece, Erlik’in sözleri üstüne yasak meyvelerden birini ısırır. Oldukca tatlı olan meyveyi kendisi yemekle kalmaz eşinin de ağzına sürer. Burada gene Tevrat’taki iyi ve kötüyü bilme ağacı değişik bir versiyonla karşımıza çıkar. Nitekim meyveyi yedikten sonrasında Ece ve Törüngey çıplaklığı fark ederler. İnsanları yasak meyveden koruyamayan yılan ise lanetlenir. Ece, Tanrı tarafınca çocuk doğurma ve doğum sancısı çekme ile cezalandırılır. Törüngey ve Ece ölümlü kılınır. Bu mitte bilinçaltında yatan, yaratılmadan üremeye geçiş ve ölüm kavramları yasak meyve ile eşleştirilir. Kovulma üremeye, yasak meyve de ölüme karşılık gelir. (Yaratılış Mitolojileri)
• “Düşünce iyi düşünülsün,söz iyi söylensin,iş iyi yapılsın” (Yaratılış Mitolojileri)